Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қазақстан Республикасының әлеуметтік кодексі жобасының Тұжырымдамасын әзірледі.
Кодекстің басты мақсаты — Қазақстан Республикасының әрбір азаматына қамқорлық жасай отырып, әділ әлеуметтік саясатты дамытудың тұрақты моделін іске асыруды қамтамасыз ету. Қазіргі жағдай мен жаһандық сын-қатерлерді ескере отырып, әлеуметтік кодексті дамытудың мақсаты азаматтарға өздерінің әлеуметтік құқықтары мен мүдделерін жүзеге асыруы үшін институционалдық, экономикалық және ұйымдастырушылық жағдайлар жасау болып табылады, делінген құжатта.
Кодекстің міндеттері:
1. Азаматтардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін бірыңғай құқықтық негіз құру.
Әлеуметтік заңдарды бір құжатқа біріктіру ғана емес, сонымен бірге азаматтарға қол жетімді мазмұнды бірыңғай әлеуметтік стандарттар мен тәсілдерді енгізу көзделуде. Ол үшін заңнаманы және әлеуметтік саладағы қолданыстағы стандарттарды қайта қарау жүргізілетін болады.
2. Әлеуметтік төлемдерді жүйелеу және оңтайландыру, әлеуметтік қызметтерді сапалы көрсету арқылы әлеуметтік саланы дамытуға мемлекеттік қолдау көрсету.
Ұлттық әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің негізгі факторлары қазіргі кезде тең мүмкіндіктер, мақсаттылық, кешенділік және қол жетімділік болып табылады. Минималды әлеуметтік стандарттар біртіндеп жетілдіріліп, халықаралық деңгейлерге біртіндеп жақындауда. Соған қарамастан әлеуметтік саясаттың қазіргі моделі жинақталған тәжірибені ескере отырып, әрі қарай дамуды талап етеді, — деп атап өтті құжат әзірлеушілер.
Кодекс жобасы республикада әлеуметтік қамсыздандыру мен әлеуметтік жұмысты ұйымдастырудың келесі қағидаттарын қарастырады:
қажеттілікті ескере отырып, әлеуметтік көмек көрсетудің мақсатты және сараланған тәсілі;
әлеуметтік тәуекелдердің алдын алу және профилактика;
мемлекеттің, жұмыс берушілер мен азаматтардың бірлескен жауапкершілігі;
экономикалық ресурстар мен әлеуметтік саясат міндеттерінің пропорционалдығы;
мүгедектігі бар жандардың қоғамға интеграциялануын ғана емес, жалпы әрбір адамның қоғамдық өмірге және шешім қабылдауға бірдей қатысу мүмкіндігін болжайтын әлеуметтік саясаттың инклюзивтілігі;
адамның жеке деректері мен әлеуметтік мәртебесін қорғауды көздейтін әлеуметтік қорғаудың құпиялығы;
халықаралық стандарттарға, атап айтқанда, Халықаралық еңбек ұйымының ұсынымдарына сәйкестігі.
Атап өткендей Кодекс жобасы аясында Қазақстан Республикасы азаматтарының әлеуметтік құқықтарын жүйелеу жүзеге асырылды. Бір құжатта өмірдің барлық салаларында адамның өмір жолында туындайтын барлық негізгі құқықтар, соның ішінде ең төменгі әлеуметтік стандарттар көрсетіледі.
Мысалға:
— білім беру саласында: мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі және жалпы орта білімге, техникалық және кәсіптік білімге қол жетімділік, білім беру ұйымдарында инклюзивті орта құру, тамақпен, оқу құралдарымен қамтамасыз ету;
— денсаулық сақтау саласында: тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі, медициналық көмекке тең қол жетімділік, дәрі-дәрмектердің қауіпсіздігі;
— тұрғын үй жағдайын жақсарту саласында: меншік құқығы, тұрғын үйді қолдау, жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскесін тегін беру (0,10 га);
— мәдениет және спорт саласында: мәдени-спорттық ұйымдар қызметтерінің қол жетімділігі;
— көлік инфрақұрылымы саласында: әлеуметтік және көлік инфрақұрылымының болуы (кедергісіз орта), азаматтардың жекелеген санаттары үшін арнайы көлік қызметтері.
Кодекс жобасында әлеуметтік қолдау шаралары туындаған кезде олар қамтамасыз етілетін жағдайлар мен әлеуметтік тәуекелдерге байланысты белгіленеді деп көрсетілген.
Атап айтқанда Кодекс жобасында келесі негізгі бағыттарды көрсету ұсынылады:
1. Ұлттық демографиялық саясаттың факторы ретінде ана мен баланы қолдаудың басымдығы;
2. Аз қамтылған отбасыларға материалдық әл-ауқатын жақсартуға көмектесу;
3. Әлеуметтік қызметтер жүйесін жетілдіру;
4. Мүгедектерді әлеуметтік қорғау;
5. Еңбек нарығының дамуы және халықтың жұмыспен қамтылуына ықпал етуді ұйымдастырудың жаңа тәсілдері;
6. Әлеуметтік қызметкердің кәсібилігі мен мәртебесін арттыру;
7. Қонақ үйлердің әлеуметтік қауіпсіздік нормаларын халықаралық стандарттар деңгейіне жеткізу;
8. Әлеуметтік стандарттарды ұсынудың интеграцияланған моделі;
9. Зейнетақымен қамсыздандыруды одан әрі жетілдіру.
