Үкімет балаларға арналған барлық жәрдемақыларды жинақтап, оны Қазақстандағы орташа жалақы деңгейіне көтеруі керек, — дейді депутат Айжан Сқақова ҚР Парламенті Мәжілісінің жалпы отырысында.
«Қазақстан халық партиясы» фракциясының депутаттары барлық балаларға Қазақстан Республикасының туылу құқығы және азаматтығы бойынша тағайындалған 18 жасқа дейін орташа жалақы мөлшерінде жалпыға бірдей жеткілікті мөлшерде жәрдемақы енгізу қажет деп санайды. Жәрдемақы біздің тарап ұсынған балалардың тұтыну себетіне сәйкес және баланың күтімі кезеңінде анасының қажеттіліктеріне сәйкес баланың қажеттіліктерін қамтуы керек, — деді Скакова Премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжановтың атына жолдаған өзінің өтінішінде.
Оның айтуынша баланы күту мерзімі 3 жылға дейін ұзартылуы керек.
Сонымен қатар ықтимал қатысушылардың үш жылдық тұру фактісін жеңілдететін, мысалы уақытша тіркеу арқылы және осы мерзімде балаларының балабақшаға немесе мектепке барғаны туралы куәлікпен растайтын осы санаттағы азаматтарға арналған нөлдік мөлшерлемемен, бастапқы жарнасыз, тұрғын үй бағдарламасын әзірлеу қажет. Бұған көпбалалы және толық емес отбасыларға, сондай-ақ мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға қосымша қаражат қосу қажет, — деп қосты ол.
Сонымен қатар парламентарий көлікке қол жетімділік, инженерлік инфрақұрылым, әлеуметтік инфрақұрылым объектілерінің болуын ескере отырып мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға жалға берілетін тұрғын үйді сатып алу құқығымен беру бағдарламасын қайтаруды және ауылдық жерлерден көп балалы және толық емес отбасыларға 20 сотық көлемінде жер учаскелерін бөлуді ұсынды.
Скакова бұл ұсыныстардың барлығы ана мен бала проблемаларына қатысты екенін айтты. Дүниежүзілік банктің мәліметтері бойынша Қазақстанда 2,6 миллион кедей азамат болса, ЮНИСЕФ-тің мәліметі бойынша 1 миллионға жуық кедей балалар бар.
Депутат мемлекет қабылдаған шараларға қарамастан, бала күтімі бойынша жәрдемақы жеткіліксіз болып қалады деп санайды.
Жұмыс істемейтін әйелдерге бала күтімі бойынша ай сайынғы жәрдемақы: бірінші балаға 16 802 теңге, екіншісіне — 19 865 теңге, үшіншісіне — 22 898 теңге, төртінші және одан көп балаларға — 25 961 теңге. Бұл бір балаға күніне 560 — 865 теңгені құрайды, ал бір тұтқынды тамақтандыруға күніне 1018 теңге жұмсалады. Жәрдемақыда баланың анасына ақша жоқ.
2021 жылдың бірінші тоқсанында бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы 230 829 теңгені құрады. Егер ерлі-зайыптылардың біреуі ғана жұмыс істесе және үш баласы болса, онда әрқайсысына 46 мың теңгеден шығады. Бұл өте аз сома. Мұндай аз мөлшерде белгіленген балалар жәрдемақысы бұл жағдайды реттей алмайды, деп санайды депутат.
Сонымен қатар қоғамдағы баға бір орында тұрмайды, үнемі өсіп отырады, осыған байланысты жеңілдіктерді көбейту керек.
Мәжілісмен тұрғын үйге қатысты бұл үйлер қазақстандықтардың осал топтары үшін қол жетімді емес екенін айтты.
Бұл жерде иезуиттердің тәжірибесі қалыптасты: біріншіден, бағдарламаға үміткер болу үшін адамдар кедей болуы керек, ал ипотеканы мақұлдау керек пе, жоқ па деген шешімге келгенде, адамдар табысты болуы керек деген талап қойылады, — деді ол.
Сонымен қатар депутат пікірінше, балаларды тәрбиелеудің барлық ауыртпалығын ата-аналарының бірі — анасы немесе әкесі ғана көтеретін толық емес отбасылардың проблемалық мәселелері өте өзекті болып табылады.
Бір, екі немесе үш баланы тәрбиелеп отырған жалғызбасты ана немесе жалғызбасты әке де қиындықтарға тап болады, бірақ әлеуметтік қолдауға мұқтаждар санатына жатпайды. Зерттеу деректері бойынша, бізде 500 мыңнан астам осындай отбасылар мен жалғызбасты аналар болуы мүмкін, олардың басым көпшілігіне қолайлы талаптары бар және осы санаттағы азаматтарға тән қиындықтарды ескере отырып, жеке бағдарлама әзірлеу қажет, деп санайды депутат.
Сонымен қатар әсіресе ауылдық жерлерде адамдар өз үйлерін салуы керек.
Мұндай шешім мемлекеттің іс жүзінде әлеуметтік болуына, азаматтардың тәуелділік сезімін төмендетуге, жеке тұрғын үй сатып алуға қол жетімділігін кеңейтуге және сыбайлас жемқорлық тәуекелдері мен алаяқтық сызбаларды азайтуға мүмкіндік береді, деп қорытындылады Скакова.
