Мәжіліс қазақстандықтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қорғау туралы заң жобасын бірінші оқылымда мақұлдады.
Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаттары жалпы отырыста қарап, «Азаматтардың кейбір санаттарын әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын бірінші оқылымда мақұлдады.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Шапкенов бұл заң жобасы 2025 жылға дейін мүгедектігі бар қазақстандықтардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі ұлттық жоспарды іске асыру аясында әзірленгенін атап өтті.
«Заң жобасы азаматтардың жекелеген санаттарын, оның ішінде мүгедектігі бар жандар, мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасылар, еңбек ардагерлері және басқалары сияқты санаттарды әлеуметтік қорғау туралы заңнаманы жетілдіру мақсатында әзірленген. Бұл нормаларды «Нұр Отан» партиясы қолдайды және партияның сайлауалды тұғырнамасында көрініс тапқанын атап өткен жөн», — деді министр.
С.Шапкеновтың айтуынша, құжатта бірінші топтағы мүгедектігі бар жандарға күтім жасайтын азаматтарға мүгедектік себептеріне қарамастан жеңілдіктер енгізу қарастырылған.
«Қазіргі уақытта І топтағы мүгедектігі бар жандар 66 мың, оның ішінде әрбір үшінші адамға күтіміне байланысты жәрдемақы да, жеке көмекшінің қызметі де берілмейді. Заң жобасын қабылдау нәтижесінде үнемі сырттан күтімді қажет ететін қосымша 24 мың адам күтім бойынша жәрдемақымен қамтылатын болады», — деп атап өтті ЕХӘҚБ басшысы.
Баланың денсаулығының бұзылуы мен мүгедектік дәрежесін ескере отырып, заң жобасында 7 мен 16 жас аралығындағы балаларды мүгедектік топтары бойынша бөлу қарастырылған. Министр бұл шара ұсынылған оңалту шаралары мен әлеуметтік көмекті, оның ішінде балалар ауруының ауырлығына байланысты жәрдемақы мөлшері бойынша саралауға мүмкіндік беретіндігін атап өтті.
Бұл ретте барлық топтағы мүгедектігі бар балаларға арналған жәрдемақы мөлшері 16,7% -дан 37% -ға дейін ұлғайтылады. Бұл шара 30 мыңнан астам мүгедектігі бар балаларға әсер етеді.
Сондай-ақ заң жобасы мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылуына байланысты жәрдемақы алу құқығын беруді қарастырады. Бұл асыраушысынан айрылған және мүгедек балалары бар отбасылардың табыс деңгейін арттырады.
«Қазіргі уақытта мүгедектігі бар балалар ата-аналары ажырасқан жағдайда алимент пен мүгедектігі бойынша жәрдемақыны бір уақытта ала алады. Алайда бір немесе екі ата-анасы (асыраушылары) қайтыс болған кезде бала не мүгедектігі бойынша, не асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақы ала алады. Осы норманың енгізілуімен 2 мың бала, мүгедектігі бойынша жәрдемақымен тең дәрежеде (41 163-тен 48 023 теңгеге дейін) асыраушысынан айрылу жағдайында жәрдемақы ала алады (12 063-тен 29 500 теңгеге дейін)», — деп түсіндірді Серік Шапкенов.
Заң жобасының тағы бір жаңалығы, егер жұмыс беруші өз міндеттемелерін орындай алмаса, еңбек жарақатынан мүгедектік алған адамдарға мемлекет есебінен техникалық құралдар мен оңалту қызметтерін ұсыну болып табылады.
Қазіргі уақытта жұмыс беруші — жеке кәсіпкер қызметі тоқтатылған немесе заңды тұлға таратылған жағдайда бұл міндеттемелер мемлекет меншігіне өтеді. Сонымен бірге мүгедектер кәсіпорынды тоқтата тұру (әрекетсіздік) кезеңінде немесе 1,5 жылға дейін созылуы мүмкін банкроттық рәсімдер кезінде TSW алу мүмкіндігінен айырылады. Осы кезеңде өндірісте мүгедектік алған адам оңалтудың техникалық құралдарынсыз қалады.
Бұл шара 2 мыңға дейін адамды техникалық құралдармен және оңалту қызметтерімен уақытылы қамтуға мүмкіндік береді.
Сонымен бірге құжат мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасылардың бала кәмелетке толғаннан кейін баспана кезегінде тұру құқығын сақтауды көздейді.
«Іс жүзінде мұндай отбасылар 10 жылға дейін баспана кезегінде тұрады. Егер бала 18 жасқа толған болса баспана алу кезегінде үй алғанға дейін тұра береді. Бұл норма 20 мыңнан астам отбасына басымдылықты сақтауға мүмкіндік береді деп болжануда», — деді министр.
Сонымен қатар заң жобасы аясында мүгедектігі бар баланы күту мерзімін 18 жасқа дейін ұзарту жоспарланып отыр, бұл зейнетақы төлемдері мен базалық зейнетақыны тағайындауға оң әсер етеді.
Аз қамтылған отбасылардың балаларына арналған кепілдендірілген әлеуметтік пакетті әлеуметтік қызметтер порталына аудару қарастырылған.
Сонымен қатар арнайы әлеуметтік қызметтерді ұсынудың тиімділігі мен мақсаттылығын арттыруға бағытталған басқа нормалар енгізілген.
Заң жобасының қабылдануы халықты әлеуметтік қорғау жүйесіне оң әсерін тигізеді және 400 мыңға жуық қазақстандықтың құқықтарын жақсартады.
Заң жобасы 55 миллиард теңге көлемінде қажетті қаржыландырумен қамтамасыз етілген. Шығындар нормалары 2021-2023 жылдарға бөлінген қаражат шеңберінде іске асырылатын болады.
