Ауруды ертерек анықтау оның дамуын болдырмауға, тіпті онкологиялық жағдайларға келгенде өмірді сақтауға мүмкіндік береді. Сондықтан скринингтік зерттеулер скринингтің түріне байланысты медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі мен міндетті медициналық сақтандыру бойынша жүргізіледі. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры скринингтер қалай өткізілетінін және кімнің өтуі керек екенін айтты.
Скринингтік зерттеулер дегеніміз не?
Скринингтік тестілер — бұл ауруды алғашқы сатысында анықтау мақсатында денсаулығына шағымдары жоқ адамдарды медициналық тексеруден өткізу.
Скринингтік тексерулер халықтың денсаулығын қорғауға бағытталған. Скринингтен өту азаматтардың міндеті. Қазақстан Республикасының «Адамдардың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексіне сәйкес, жұмыс берушілер өз қызметкерлеріне скринингтен өтуі үшін барлық жағдайларды жасауға, соның ішінде оларды скринингтен ақырын өтуі үшін жұмыстан босатуға міндетті.
Скринингтен өту үшін пациенттің міндетті медициналық сақтандыру жүйесінде сақтандырылған мәртебесі болуы қажет.
Кімдер скринингтен өтуі керек?
Скринингтен белгілі бір жас тобына жататындар өтеді. Мысалы 30-дан 70 жасқа дейінгі әйелдер жатыр мойны обырына 4 жылда бір рет тексеріліп отырады.
Егер пациент осы жылы скринингтік тізімде болса, медбике оны скринингке шақырады және тексеруге қалай дайындалу керектігін айтады.
Скринингтік тексеруге жататын «Д» тіркелімінде тұрғандарға сауалнама жүргізілмейді.
Скрининг түрлері, қашан және кімге өту керек
ҚОЗҒАЛЫСТЫҢ ТӘУЕКЕЛ ФАКТОРЛАРЫН АЛДЫН АЛА АНЫҚТАУ
Мақсатты топ: 30-70 жас аралығындағы ерлер мен әйелдер. Зерттеу артериялық гипертензия, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті, глаукома, онкопатологияны ерте анықтау үшін жүргізіледі.
Өту жиілігі: 4 жылда бір рет.
АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЦИЯ, ЖҮРЕКТІҢ ИШЕМИЯЛЫҚ АУРУЫ МЕН ҚАНТ ДИАБЕТІН ЕРТЕ АНЫҚТАУ
Мақсатты топ: артериялық гипертензия, жүректің ишемиялық ауруы және қант диабетінен динамикалық бақылаудан өтпеген 40-70 жастағы ерлер мен әйелдер.
Өту жиілігі: 2 жылда 1 рет
ГЛАУКОМАНЫ ЕРТЕ АНЫҚТАУ
Мақсатты топ: глаукомамен бақыланбайтын 40-70 жастағы ерлер мен әйелдер.
Өту жиілігі: 2 жылда 1 рет
Жатыр мойны қатерлі ісігін ерте анықтау
Мақсатты топ: жатыр мойнының қатерлі ісіктері бақыланбайтын 30-70 жастағы әйелдер.
Өту жиілігі: 4 жылда 1 рет
СҮТ БЕЗДЕРІНІҢ ҚАТЕРЛІ ІСІГІН ЕРТЕ АНЫҚТАУ
Мақсатты топ: сүт безінің қатерлі ісіктері бақыланбайтын 40-70 жастағы әйелдер.
Өту жиілігі: 2 жылда 1 рет
КОЛОРЕКТАЛЬДІ ҚАТЕРЛІ ІСІКТІ ЕРТЕ АНЫҚТАУ
Мақсатты топ: тоқ ішектің қатерсіз және қатерлі ісіктерімен динамикалық бақылаудан өтпеген 50-70 жастағы ерлер мен әйелдер.
Өту жиілігі: 2 жылда 1 рет
В, С ВИРУСТЫҚ ГЕПАТИТІН ЕРТЕ АНЫҚТАУ
Зерттеудің бұл түрі бірнеше тәуекел топтары арасында жүргізіледі.
1. Медицина қызметкерлері:
— қанмен жұмыс жасайтын инвазиялық процедураларды жүргізетін қан қызметі ұйымдары;
— гемодиализмен айналысатындар;
— хирургиялық, стоматологиялық, гинекологиялық, акушерлік, гематологиялық профильдер, сонымен қатар диагностика мен емдеудің инвазиялық әдістерін жүргізу;
— клиникалық, иммунологиялық, вирусологиялық, бактериологиялық, паразитологиялық зертханалар;
2. Жоспарлы және шұғыл жұмыстарға кірісетін адамдар.
3. Гемодиализ, гематология, онкология, трансплантология, жүрек-қан тамырлары және өкпе хирургиясы орталықтары мен бөлімдерінің пациенттері.
4. Қан құю, ағзаларды (ағзалардың бөліктерін), тіндерді, репродуктивті, ұрық, бағаналық жасушалар мен биологиялық материалдарды трансплантациялау және трансплантациялауды жүзеге асыратын науқастар.
5. Жүкті әйелдер.
6. Өмір салтына байланысты АҚТҚ-жұқпасының даму қаупі жоғары, негізгі популяциялардан шыққан адамдар.
Тәуекел топтарының өкілдері вирусты В және С гепатиттерін ерте анықтау бойынша скринингтік зерттеулерден 6 айда бір реттен жиі өтпеуі керек.
Скринингтік тексерулерді кім жүргізеді?
Скринингтер бекітілген жерде емханаларда жүзеге асырылады.
Ауылдық жерлерде тұратын науқастар үшін медициналық ұйымдардан басқа (фельдшерлік акушерлік пункттер, дәрігерлік амбулаториялар, емханалар және облыстық ауруханалар) скринингтер жылжымалы медициналық кешендер мен медициналық пойыздар арқылы жүзеге асырылады.
Скринингтік зерттеулер кезеңдері
Скринингтік зерттеулерге мыналар жатады: дайындық кезеңі, емтихан және (немесе) зерттеу кезеңі, қорытынды кезең.
Дайындық кезеңін емханадағы мейірбике жүргізеді және оған мыналар енеді:
— скринингтік тексерулерден өтуі қажет азаматтардың тізімін құру;
— бұл азаматтарды скринингтік тексерулерден өту қажеттілігі мен шарттары туралы хабардар ету;
— шақырылған скринингтік зерттеулерге тұрғындардың болмауы;
— тұрғындардың скринингтен уақытылы өтуін бақылау.
Содан кейін тексеру кезеңі өткізіледі, бұл учаскелік дәрігердің, мамандандырылған мамандардың, мейірбикелердің қабылдаулары, сонымен қатар скринингтік зерттеу түріне байланысты зертханалық және диагностикалық зерттеулер.
Соңғы кезең патологиясы анықталған адамдарды динамикалық бақылауға арналған қосымша тексеруді қамтиды. Скрининг нәтижелері медициналық ақпараттық жүйеге енгізіліп, пациент бақылау және емдеу бойынша ұсыныстар алады.
Тексеру кезінде анықталған созылмалы аурулары бар адамдар есепке алынып, бақылауға алынады. Егер өткір аурулар анықталса, емдеу тағайындалады, содан кейін науқас толық қалпына келгенге дейін оның денсаулық жағдайы бағаланады.
Скринингтік зерттеулер денсаулықты сақтау үшін маңызды, өйткені олар ауруларды уақтылы анықтауға және дамудың алдын алуға мүмкіндік береді. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры азаматтарды осы мүмкіндікті назардан тыс қалдырмауға және емхананың скринингтен өтуге шақыруларына жауап беруге шақырады.
