Кепілге қойылған мүлік мәселесі қарыз алушыларды ғана емес, кепіл берушілерді де қатты алаңдатады. Қазақстандықтар көп жағдайларда банктер ипотекалық тұрғын үйді алып алмайды деп қателесуі мүмкін. Алайда бұл қосымша тәуекелдерге әкеледі.
Қазақстанда жалғыз тұрғын үйді сатуды тоқтата тұруды және қарыз алушылардың ипотекалық несиесі бойынша азаматтарды тұрғын үйден шығаруды көздейтін өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды. Оның әрекеті қол қойылған күннен бастап 12 айға, яғни 2022 жылдың қыркүйегіне дейін созылады. Сонымен бірге меморандум азаматтардың ең мұқтаж санаттарын — халықтың әлеуметтік осал топтарын қорғауға, яғни, мұндай шаралар нақты несиені төлей алмайтындарға және өмірлік қиын жағдайға тап болғандарға бағытталған.
Қарызы бар басқа қарыз алушылар қарызды төлеу несиелік келісімде бекітілген міндеттеме екенін есте ұстауы керек. Халықтың әлеуметтік осал топтарын қорғайтын меморандумға өмірлік қиын жағдайға тап болған және өздерін қажетті заттармен қамтамасыз ете алмайтын азаматтар енеді. «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңның 68-бабына сәйкес, халықтың әлеуметтік осал топтары анықтамасына келесі тұлғалар жатады:
— Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен оларға теңестірілген адамдар, сондай-ақ басқа мемлекеттердің аумағындағы әскери операциялардың ардагерлері,
— 1 және 2 топтағы мүгедектігі бар жандар,
— мүгедектігі бар балалары бар немесе тәрбиелеп отырған отбасылар, сондай-ақ жекелеген созылмалы аурулардың ауыр түрлерімен ауыратын жалғызбасты және көпбалалы отбасылар,
— зейнеткерлік жасқа жеткен қазақстандықтар,
— жетімдер мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, жасы жиырма тоғызға толмаған, кәмелеттік жасқа толғанға дейін ата-анасынан айырылған,
— қандастар,
— экологиялық апат, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан тұрғын үйсіз ұалған жандар,
— «Алтын алқа», «Күміс алқа» ілгектері бар көп балалы аналар немесе «Батыр ана» атағы, оның ішінде I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерінің иегерлері,
— мемлекеттік немесе қоғамдық міндеттерін, ғарышқа ұшуды дайындау немесе адам өмірін сақтай отырып заңдылық пен тәртіпті қорғау барысында қызметтік міндеттерін орындау кезінде қайтыс болған жандардың отбасылары.
Бұл адамдарға қатысты, тұрғын үйден шығару және келісімге келу бойынша проблемалық қарыздар бойынша мәселелерді шешу кезінде, сондай-ақ борышкердің келісім шарттарын тиісінше орындауы кезінде банктер:
— сотқа талап арыз беруді, нотариусқа хабарласуды тоқтатады.
— ипотекалық шарттардан туындайтын құқықтық қатынастар негізінде туындайтын қарызды өндіріп алу үшін, банктің балансында қабылданған бір тұрғын үйді сату,
— қарыз алушыларды банктің балансында тұрған тұрғын үйден шығару, соның ішінде осы мүліктің бұрынғы иелерін.
Халықтың әлеуметтік осал топтары құрамына кірмейтін қарыз алушылар несиеге қызмет көрсету бойынша міндеттемелерінен босатылмайды. Сондықтан несие алу — бұл жауапкершілік.
Кімнің тұрғын үйін тартып алуға болады
Банктер немесе басқа несие берушілер кепілдікке ұзақ уақытқа және қарыздық міндеттемелерді орындаудан бас тартуы мүмкін, егер мұндай шарт несиелік келісімде көрсетілген болса. Бұл көбінесе қосымша кепілмен ипотека алған адамдарға әсер етуі мүмкін. Бұл ретте кепіл беруші қарыз алушының өзі немесе үшінші тұлға бола алатын өз мүлкіне тәуекел етеді.
Алайда несие берушілер ең алдымен борышкердің банктік шоттарынан қарызды өндіруге тырысатынын есте ұстаған жөн. Содан кейін меншіктің әр түрлі түрлері бар, мысалы, автокөлік, содан кейін ғана тұрғын үй.
Халықтың әлеуметтік осал топтарымен байланысы жоқ және несиелік келісім шарттарын орындамайтын қазақстандықтар қамауға алынуы немесе мүлікке тыйым салынуы мүмкін. Мұның бәрі несие шарттарына және қарыз алушының жауапкершілігіне байланысты.
Сонымен қатар, сіз іс қаралғанға дейін қарызды қалай төлеу туралы мәселені шеше аласыз. Қосымша несие бастапқы төлемге ақша болмаған жағдайларда қолданылады. Таңдалған салым арнайы аукциондарда сатылғанға дейін қайтарылуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Ал қаржы институттары (банктер, МҚҰ және басқалар) қарыз алушының құқықтарын бұзған жағдайда, қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау бөліміне хабарласа аласыз.
