Жиі жеке сәйкестендіру нөмірін (ЖСН) әртүрлі нысандарды толтыру, ұйымдарға рұқсат алу, жеңілдік картасын беру және т.б. тапсыру кезінде қазақстандықтар жеке ақпараттың қоғамдық игілікке оңай енеді деп ойламайды. Қандай жағдайларда сіздің ЖСН-ді айтуға немесе беруге болмайды?
ЖСН қазақстандықтарға 2013 жылдан бері беріле бастаған әмбебап нөмірлерден (12 цифрдан) тұрады. Содан кейін ЖСН СТН (салық төлеушінің тіркеу нөмірі) және ӘЖК (әлеуметтік жеке код) ауыстырылды.
ЖСН-ның жасалуы, әрине, қазақстандықтарды көптеген құжаттарды ұсыну қажеттілігінен арылтты. Алайда, екінші жағынан, қазақстандық заңгер Данияр Байғабатов атап өткендей, жеке ақпарат қазір жұртшылыққа қолжетімді.
«Біріншіден, ЖСН арқылы кез келген ақпаратты шығаруға болады. ЖСН негізгі жеке деректер болып табылады, ол адамның салық берешегін, тұрғылықты жерінің мекенжайын анықтауға, кейбір жағдайларда автокөліктің бар-жоғы туралы ақпаратты немесе басқа да ақпаратты білуге болады. Сондықтан ЖСН-ді жарнамалаудың қажеті жоқ», — дейді Байғабатов.
Айта кету керек, Ішкі істер министрлігінің мәліметі бойынша, бұрын, 2013 жылға дейін ҚР Үкіметінің қаулысымен бекітілген сәйкестендіру нөмірін қалыптастыру қағидаларында 12-ден тұратын ЖСН қалыптастыру және оқу алгоритмі белгіленген болатын. Алайда, кейіннен Үкімет қаулысымен ережелерге * ЖСН цифрлық деректерін жеке тұлғалардың жеке деректерімен байланыстыруды алып тастау * бөлігінде өзгерістер енгізілді.
Осылайша, ІІМ-де атап өтілгендей, бүгінгі күні ЖСН құжаттарды дайындаудың ақпараттық-өндірістік жүйесінде бастапқы тіркеу кезінде жеке тұлға үшін қалыптастырылатын 12 цифрдың бірегей комбинациясы болып табылады. ЖСН қалыптастыру бірегей принциптерді ескере отырып, автоматты түрде жүреді. Яғни, туған күні мен жынысына сілтемесіз.
Данияр Байғабатов киберқауіпсіздіктің қарапайым ережелерін атады.
«Ешқандай жағдайда фотосуретті немесе жеке куәлігіңіздің көшірмесін ешкімге жібермеңіз. Әсіресе бейтаныс адамдарға. Тек уәкілетті адамдарға. Қажет болған жағдайда құжаттарды жұмыс берушіге беруге болады, бірақ содан кейін электрондық поштадан хабарламаны жоюды сұраңыз және барлық мессенджерлерден», — деді заңгер.
Еске салайық, 11 тамызда Талдықорғанда полиция белгілі блогер, журналист және азаматтық белсенді Сандуғаш Дүйсенованы жеке ақпарат таратқаны туралы арыз бойынша ұстаған болатын.
Журналист Қылмыстық кодекстің 147-бабының 5-бөлігі бойынша қозғалған қылмыстық іс бойынша сотталушы болып отыр. Бұл мақалада жеке өмір туралы ақпаратты, соның ішінде жеке немесе отбасылық құпияны көпшілік алдында сөйлеуде, жұмыста, бұқаралық ақпарат құралдарында, телекоммуникация желілері арқылы тарату жауапкершілігі қарастырылған.
Кейін Жетісу облысының полиция департаменті бұған қатысты әрекет жасады. Бұл туралы Ішкі істер министрлігі де айтты.
