Дәстүр бойынша бұл күн 1 маусымда бірқатар елдерде, соның ішінде Қазақстанда да тойланады. Бірақ әрдайым емес, АҚШ-та, мысалы, ол маусымның екінші жексенбісіне келеді. Осы күндердің барлығына ортақ бір нәрсе бар – бұл адамдардың назарын бүкіл планетада балалар кездесетін мәселелерге аудару ниеті.
Балаларды қорғау күні 1949 жылы қарашада Парижде Халықаралық демократиялық әйелдер федерациясы конгресінің шешімімен бекітілді. Алғаш рет 1950 жылы атап өтілді. Халықаралық агрессия құрбандары жазықсыз балалар күні (4 маусым) және Африканың балаларды қорғау күні (16 маусым), Дүниежүзілік балалар күні (20 қараша) балаларға арналған. Сонымен қатар, халықаралық құқық деңгейінде 1989 жылы 20 қарашада БҰҰ қабылдаған және 1990 жылы 13 шілдеде КСРО ратификациялаған Бала құқықтары туралы конвенция негізгі құжат болып табылады.
Қазақстанда 1 маусымда Халықаралық балаларды қорғау күні тойланады. Әдетте бұл күні бұқаралық іс-шаралар өтеді: концерттер, балалар сурет байқауы, тегін балмұздақ және т.б.
Ойын-сауық іс-шараларымен қатар, елімізде қауіпсіз балалар ортасын құру шаралары тұрақты түрде жүргізілуде.
Осылайша, балаларды зорлық-зомбылықтан қорғау, суицидтің алдын алу және олардың құқықтары мен әл-ауқатын қамтамасыз ету жөніндегі 2023–2025 жылдарға арналған Кешенді жоспар қабылданып, жүзеге асырылуда. Сондай-ақ, «ДосболLike» ұлттық буллингке қарсы бағдарламасы әзірленді, ол оқушылардың жанжалдарға сындарлы жауап беру дағдыларын дамытуға, әлеуметтік-эмоционалды дағдыларды дамытуға, тұлғааралық қарым-қатынасты жақсартуға және балалардың субъективті психологиялық әл-ауқатын арттыруға бағытталған; 14 аймақта зорлық-зомбылық құрбандарын анықтайтын және оларға көмек көрсететін балаларға қолдау көрсету орталықтары ашылды; Отбасы, әйелдер және балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша «111» мемлекеттік бірыңғай сенім телефоны құрылды. Сондай-ақ, заңнамалық деңгейде балаларға қатысты зорлық-зомбылық үшін жауапкершілік күшейтілді. 15 сәуірде «Әйелдердің құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері, оның ішінде балаларды қорғау және зорлық-зомбылықтың алдын алу шаралары туралы» Заңға қол қойылды.
Сонымен қатар, Қазақстанда жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға жеке қолдау мен көмек көрсететін тәлімгерлік институтын енгізу жобасы сәтті жүзеге асырылуда. Қазірдің өзінде республиканың 17 қаласында 300-ден астам адам тәлімгер болды.
Балалардың отбасында өмір сүру және тәрбие алу құқықтарын қамтамасыз ету мемлекеттің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Бүгінде 21 387 жетім баланың 17 660-ы қазақстандық отбасында тәрбиеленуде. Жыл сайын Қазақстан азаматтары 1000-нан астам жетім баланы отбасына қабылдайды.
Бала құқықтары жөніндегі өңірлік омбудсмен институты енгізілуде. Өңірлік комиссарлар 2022 жылдан бері еліміздің 20 өңірінде жұмыс істеп жатыр. Олардың функцияларын заңнамалық тұрғыдан бекіту аймақтарда балалардың құқықтарын қорғау бойынша жүйелі жұмысты құруға мүмкіндік береді.
Цифрлық технологияларды жауапты, қауіпсіз және өнімді пайдалануға назар аудару мақсатында ата-аналарды «Ата-ана бақылауы» және «КиберТұмар» бағдарламаларына қосу акциялары жүзеге асырылуда – біз цифрлық ортада балаларды қорғаймыз.
Мектептерде тамақтану мәдениетін қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінеді. Мониторинг топтарының қызметінің тәртібі туралы заңнамалық нормалар белгіленді. Алғаш рет 2023-2024 оқу жылында 1,6 миллионнан астам бала тегін тамақпен қамтылды. Сапалы тамақтануды ұйымдастыру мақсатында білім беру ұйымдарында балалардың тамақтану стандарттары қайта қаралды.
Ал 1 ақпанда барлық балалар – Қазақстан азаматтары Қазақстан Республикасы Ұлттық қорынан БЖЗҚ-ға алғашқы қаражатты алды. Бағдарламаға 7 миллионға жуық бала қатысты. Олардың барлығына бірдей 100 доллар және 52 АҚШ центі есептелген.
2024 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша «БЖЗҚ» АҚ «Балаларға арналған ұлттық қор» бағдарламасы аясында жалпы сомасы 585 641,64 АҚШ долларын құрайтын 5 845 өтінімді орындады (өтініш берушілердің банктік шоттарына есептеу үшін уәкілетті операторларға берілді), оның ішінде тұрғын үй жағдайын жақсарту мақсатында 263 664,90 АҚШ долларына 2 634 өтініш, білім ақысын төлеуге 321 976,74 АҚШ доллары сомасына 3 211 өтініш толтырылды.
