Үкіметтің 2024 жылғы 16 қыркүйектегі қаулысымен әлеуметтік көмек көрсетудің, оның мөлшерлерін белгілеудің және мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарының тізбесін айқындаудың үлгілік қағидаларына өзгерістер енгізілді.
Түзетулермен әлеуметтік көмек алу үшін өтініш беруші өзінен немесе отбасының атынан (не сенімхат бойынша өкіл) әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органға немесе кент, ауыл, ауылдық округ әкіміне немесе Мемлекеттік корпорацияға өтінішпен жазбаша өтініш беруі көзделген. Бұдан басқа, енді әлеуметтік көмек алу үшін порталға электронды түрде өтінішпен жүгінуге болады (түзетулермен осындай өтініштің жеке нысаны бекітілген).
Құжаттарды қабылдайтын маман жазбаша өтініш берген кезде «электрондық үкімет» шлюзі арқылы мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың тиісті ақпараттық жүйелеріне (АЖ) сұрау салуларды қалыптастырады.
АЖ-да мәліметтердің сәйкессіздігі (болмауы) болған жағдайда, өтініш беруші өтінішке келесі құжаттарды қоса береді:
жеке басын куәландыратын құжат немесе цифрлық құжаттама қызметінің электрондық құжаты (жеке сәйкестендіру үшін);
адамның (отбасы мүшелерінің) табыстары туралы мәліметтер (адамның (отбасы мүшелерінің) кірістеріне қарамастан тағайындалатын әлеуметтік көмек алу үшін, адамның (отбасы мүшелерінің) табыстары туралы мәліметтер ұсынылмайды);
мұқтаж жандар санатына жатқызу үшін негіздердің бар екендігін растайтын келесі құжаттардың бірі:
табиғи зілзаланың салдарынан азаматқа (отбасына) немесе оның мүлкіне зиян келтіру фактісін растайтын құжат;
өрт салдарынан азаматқа (отбасына) немесе оның мүлкіне келтірілген залал фактісін растайтын құжат;
әлеуметтік маңызы бар аурудың болуын растайтын құжат;
жетімдік немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалу фактісін растайтын құжат;
жасына байланысты өзін-өзі күтуге қабілетсіздігі фактісін растайтын құжат;
бас бостандығынан айыру орындарынан босатылғанын және пробация қызметінің есебінде тұрғанын растайтын құжат.
Құжаттар салыстыру үшін түпнұсқалар мен көшірмелерде ұсынылады. Тексеруден кейін құжаттардың түпнұсқалары өтініш берушіге қайтарылады.
Өтініш беруші құжаттардың толық емес пакетін және (немесе) қолданылу мерзімі өтіп кеткен құжаттарды ұсынған жағдайда, өтініш берушіге әлеуметтік көмек көрсетуге өтінішті қабылдаудан бас тарту туралы қолхат беріледі.
Өтініш беруші әлеуметтік көмек алуға портал арқылы электронды түрде жүгінген кезде қажетті ақпаратты алу үшін мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың ақпараттық жүйесіне сұрау салуды өтініш берушінің өзі жүзеге асырады.
Бұл ретте өтініш беруші мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың ақпараттық жүйесінен алынған электрондық өтінішті және ақпаратты өзінің ЭЦҚ-сымен куәландырады.
Келіп түскен өтініштерді, оның ішінде электрондық өтініштерді әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган келіп түскен күні жұмыс күні ішінде, ал келіп түскен жағдайда жұмыс күнінен тыс уақытта — өтініш келіп түскен күннен кейінгі бірінші жұмыс күні тіркейді.
Түзетулер азаматтарды мұқтаждар санатына жатқызу үшін негіздердің тізбесін кеңейтеді:
табиғи зілзаланың салдарынан азаматқа (отбасына) немесе оның мүлкіне зиян келтіру;
өрт салдарынан азаматқа (отбасына) немесе оның мүлкіне зиян келтіру; (жаңа)
әлеуметтік маңызы бар аурудың болуы (жаңа);
ең төменгі күнкөріс деңгейінің еселік шамасы ретінде жергілікті өкілді органдар белгілеген шекті мәннен аспайтын жан басына шаққандағы орташа табыстың болуы;
жетімдік, ата-ананың қамқорлығының жоқтығы;
жасына байланысты өзін-өзі күте алмау;
бас бостандығынан айыру орындарынан босату, пробация қызметіне есепке қою.
Қосымша енгізілді, оған сәйкес табиғи зілзаланың немесе өрттің салдарынан мүлік бүлінген жағдайда, оның иесінің тіркелген жеріне қарамастан, бүлінген мүліктің орналасқан жері бойынша әлеуметтік көмек көрсетіледі.
Мереке күндері мен атаулы күндерге әлеуметтік көмек алушылардан өтініштер талап етілмей көрсетіледі.
Бұл ретте әлеуметтік көмек алушылардың санаттарын жергілікті атқарушы органдар айқындайды.
Әлеуметтік көмек алушылардың тізімдері Мемлекеттік корпорацияға немесе өзге де ұйымдарға сұрау салу негізінде не уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйелерінен электрондық нысанда қалыптастырылатыны жаңашылдық болып табылады.
Әлеуметтік көмек көрсетуден бас тарту мынадай жағдайларда жүзеге асырылады:
өтініш берушілер ұсынған жалған мәліметтерді анықтау;
өтініш берушінің адамның (отбасының) материалдық жағдайына зерттеу жүргізуден бас тартуы, жалтаруы;
әлеуметтiк көмек көрсетудiң жергiлiктi өкiлдi органдар белгiлеген адамның (отбасының) жан басына шаққандағы орташа табысынан асуы;
уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен тағайындау, төлемдерді жүзеге асыру фактілерін растайтын мәліметтерді алу, осы негізде әлеуметтік көмек тағайындауға өтініш беру. (бас тартудың жаңа негіздері қосылды)
Әлеуметтік көмек көрсетуден бас тарту негіздерін анықтаған кезде әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады
шешім қабылданғанға дейін үш жұмыс күнінен кешіктірмей өтініш берушіге бас тарту туралы алдын ала шешім туралы, сондай-ақ алдын ала шешім бойынша ұстанымын білдіру мүмкіндігін беру үшін тыңдау туралы хабарлайды.
Тыңдау уақыты мен күнін әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган белгілейді, оны:
өтініш берушіні бейнеконференцбайланыс немесе басқа байланыс құралдары арқылы тыңдауға шақыру;
ақпараттық жүйелерді пайдалану;
өтініш берушіге өз ұстанымын білдіруге мүмкіндік беретін басқа да байланыс құралдары.
Өтiнiш берушi әкiмшiлiк iс бойынша алдын ала шешiмдi алған күннен бастап екi жұмыс күнiнен кешiктiрмей оған қарсылық беруге немесе оған қарсылық бiлдiруге құқылы.
Өтiнiш берушi өзiнiң қарсылығын ауызша бiлдiрген жағдайда, әлеуметтiк көмек көрсету жөнiндегi уәкiлеттi орган немесе лауазымды адам сот отырысының хаттамасын жүргiзедi.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган, лауазымды тұлға өтініш берушіге сот отырысының хаттамасымен танысу мүмкіндігін беруге міндетті.
Өтініш беруші танысқаннан кейін үш жұмыс күні ішінде тыңдау хаттамасына өз ескертулерін беруге құқылы.
Ескертулерді қарау нәтижелері бойынша әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган әлеуметтік көмек көрсету (көрсетуден бас тарту) туралы шешім қабылдайды.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган өтініш берушіге әлеуметтік көмек көрсету туралы қабылданған шешім туралы хабарлама жібереді.
Әлеуметтік көмек алуға өтініште мобильді азаматтардың деректер базасында тіркелген ұялы телефон нөмірі көрсетілген жағдайда, әлеуметтік көмек көрсету (көрсетуден бас тарту) туралы хабарлама өтініш берушінің ұялы телефонына SMS хабарлама жіберу арқылы автоматты түрде жіберіледі.
Өтініш берушінің ұялы телефонына SMS хабарлама жіберу мүмкіндігі болмаған кезде әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган немесе Мемлекеттік корпорация әлеуметтік көмек көрсету (көрсетуден бас тарту) туралы хабарламаны басып шығарады және оны өтініш берушіге жеке өзі жүгінген кезде береді.
Портал арқылы өтініш берген кезде әлеуметтік көмек көрсету (көрсетуден бас тарту) туралы хабарлама шешім қабылданған күннен бастап бір жұмыс күні ішінде портал арқылы өтініш берушінің жеке кабинетіне автоматты түрде жіберіледі.
Әлеуметтік көмек көрсетуге арналған шығыстарды қаржыландыру ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетінде көзделген қаражат шегінде жүзеге асырылады.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган әлеуметтік көмектің сомаларын Мемлекеттік корпорацияға аударады.
Мемлекеттік корпорация әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органнан алынған әлеуметтік көмек сомаларын әлеуметтік көмек алушылардың банктік шоттарына аударады.
Әлеуметтік көмек мынадай жағдайларда тоқтатылады:
алушының қайтыс болуы;
алушының тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктен тыс тұрақты тұруға кетуі;
алушыны мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерге тұруға жіберу;
өтініш беруші ұсынған жалған мәліметтерді анықтау;
әлеуметтік көмек көрсету үшін негіздердің жоғалуы туралы мәліметтерді анықтау (жаңа негізде).
Бұл ретте алушыны мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерге тұруға жіберу азаматқа (отбасына) немесе оның мүлкіне табиғи зілзаланың немесе өрттің салдарынан зиян келген жағдайда әлеуметтік көмек көрсетуді тоқтату үшін негіз болып табылмайды.
Алушы қайтыс болған, оның тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктен тыс тұрақты тұруға кеткен, сондай-ақ оны мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерге тұруға жіберген жағдайда әлеуметтік көмек төлеу көрсетілген мән-жайлар басталғаннан кейінгі келесі айдан бастап тоқтатылады.
Дәл емес мәліметтер анықталған немесе әлеуметтік көмек көрсету үшін негіздердің жоғалуы туралы мәліметтер анықталған жағдайда әлеуметтік көмекті төлеу осы мән-жайлар туындаған күннен бастап тоқтатылады.
Әлеуметтік көмек алушылардың санаттарын қалыптастыру тәртібін және әлеуметтік көмекті төлеу процесін реттейтін қағидаларға бірқатар жаңа нормалар қосылды.
Атап айтқанда, атаулы күндер мен мереке күндеріне әлеуметтік көмек төлеуге алушылардың санаттарын қалыптастыру үшін әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган зейнетақы мен жәрдемақы алушылар болып табылатын (белсенді) азаматтардың деректерін алуға уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйелеріне сұрау салуға бастамашылық жасайды.
Зейнетақы және әлеуметтік көмекті алушылар туралы мәліметтер белгіленген нысан бойынша құрастырылады.
Мемлекеттік корпорация арқылы әлеуметтік көмекті төлеу процесін әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйелері арқылы әлеуметтік көмек көрсету туралы шешім қабылдаған кезде бастамашылық етеді.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган қабылдаған әлеуметтік көмек көрсету туралы шешімнің негізінде Мемлекеттік корпорация әлеуметтік көмекті төлеуге арналған бюджет қаражатына қажеттілікті қалыптастырады:
біржолғы төлемдер бойынша – күн сайын;
айлық және тоқсандық төлемдер бойынша – төлем айының алдындағы айдың 29-күніне дейін.
Қажеттілік қалыптастырылғаннан кейін Мемлекеттік корпорация келесі жұмыс күнінен кешіктірмей әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органға әлеуметтік көмекті төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтініш жібереді.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган әлеуметтік көмек төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтінім келіп түскеннен кейін екі жұмыс күні ішінде Мемлекеттік корпорацияға әлеуметтік көмек төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтінімде көзделген сомалар шегінде ақша қаражатын аударады.
Айдың 27-күнi алынған әлеуметтiк көмектi төлеуге қажеттiлiктiң сомалары туралы өтiнiштер бойынша әлеуметтiк көмек көрсету жөнiндегi уәкiлеттi орган төлем жасалған айдың бiрiншi күнiнен ерте емес Мемлекеттiк корпорацияға ақша аударады.
Мемлекеттік корпорация аударымдарды алғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде төлем кестесіне сәйкес төлем тапсырмаларын қалыптастырады және алушылардың банктік шоттарына төлемдерді жүзеге асырады.
Әлеуметтік көмек төлеу жөніндегі уәкілетті ұйымнан әлеуметтік көмек сомасын қайтарған кезде әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган әлеуметтік көмек төлеу жөніндегі уәкілетті ұйымнан ақпарат алған күннен кейінгі үш жұмыс күні ішінде ақпараттық жүйеге тиісті өзгерістер енгізу.
Мемлекеттік корпорация ағымдағы айдың соңғы жұмыс күнінен кешіктірмей әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органға оның шотына түскен әлеуметтік көмектің артық есептелген (төленген) сомаларын аударады.
Әлеуметтік көмекті төлеуге байланысты банктік қызметтерге ақы төлеу Мемлекеттік корпорация мен әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган арасында жасалған шарт негізінде жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
Қаулы 2024 жылғы 29 қыркүйекте күшіне енеді.
