Көптеген қазақстандықтар екінші жұмыс немесе толық емес жұмыс күні барын негізгі жұмыс берушіден жасырып, мұны еңбек шартының бұзылуы деп санайды.
«Білу құқығы» Telegram-арнасының авторы Надежда Гелдттің айтуынша, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде «қосымша жұмыс» түсінігі қарастырылған, бұл қызметкердің басқа негізгі жұмысынан бос уақытында еңбек шартының талаптарына сәйкес тұрақты ақы төленетін жұмысты орындауы.
Қосымша жұмыс күнінің негізгі ерекшеліктері:
• еңбек шартын міндетті түрде жасасу;
• тұрақты төлем;
• негізгі (қызметкер бұрыннан еңбек қатынастарында болған) жұмыстан бос уақытта жұмысты орындау.
Еңбек шартында мұның қосымша жұмыс екені көрсетілуі керек. Қорытындыдан кейін жұмыс беруші жұмысқа қабылдау туралы бұйрық шығарады. Медицина қызметкерлерін қоспағанда, он сегіз жасқа толмаған жұмыскерлерді және ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерді қосымша жұмысқа тартуға жол берілмейді.
Басқа жұмыс берушімен қосымша жұмыс күні бойынша еңбек шартын жасасу үшін жұмысқа қабылдау үшін қажетті құжаттардың негізгі тізбесінен басқа қызметкер негізгі жұмыс орны (жұмыс орны, лауазымы) бойынша жұмыстың сипаты мен шарттары туралы анықтама ұсынады.
Негізгі жұмыс және қосымша жұмыс орны бойынша күнделікті жұмыстың жалпы ұзақтығы күнделікті жұмыс ұзақтығының 8 сағаттық нормасынан 4 сағаттан аспауы керек. Егер қызметкер негізгі жұмысында толық 8 сағаттық жұмыс күнін атқарса, екінші жұмыс берушінің 4 сағаттан артық жұмыс күнін белгілеуге құқығы жоқ. Қызметкер күніне жалпы алғанда 12 сағаттан артық жұмыс істей алмайды.
«Қосымша жұмыс күнімен жұмыс істейтін қызметкерге Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің еңбек демалысы мен уақытша еңбекке жарамсыздық уақытын төлеуге қатысты нормалары толығымен қолданылады, еңбекке жарамсыздық демалысы қызметкермен жасасқан әрбір еңбек шарты үшін есептеледі, жыл сайынғы еңбек демалысы бір мезгілде берілуі тиіс», — деп атап өтті заңгер.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 52-бабында жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу негіздерінің жалпы тізбесі көрсетілген, олардың кез келгені қосымша жұмыс күнімен жұмыс істейтін қызметкерге қолданылуы мүмкін. Қосымша жұмыс күні бойынша еңбек шарты бұзылған кезде қызметкерге пайдаланылмаған демалысы үшін өтемақы төленеді.
Сондай-ақ қосымша жұмыс күнін және лауазымдарды біріктіруді шатастырмаңыз. Лауазымды біріктіру кезінде қызметкер өзінің негізгі жұмысымен қатар басқа лауазымда қосымша жұмысты орындайды. Мысалы заңгер кеңсе менеджерінің жұмысын өз қызметімен үйлестіре алады. Лауазымды біріктіру кезінде жұмыс уақытының есебі бөлек жүргізілмейді. Бірнеше лауазымды атқаратын қызметкер екінші еңбек шартының орнына қолданыстағы келісімшартқа қосымша келісім жасайды, ал қосымша жүктеме көлемі үшін ол жалақы емес, негізгі лауазым бойынша жалақыға қосымша ақы алады.
Егер екінші жұмыс беруші сізбен еңбек шартын жасасудан бас тартса, бұл әкімшілік жауапкершілік қарастырылған заң бұзушылық болып табылады.
