Қазақстан Республикасы мемлекеттік әлеуметтік қорғау инспекторларының 2024 жылғы жұмысы туралы ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мәслихатында Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Әлеуметтік қорғау саласындағы реттеу және бақылау комитетінің (комитет) төрағасы Төлеген Оспанқұлов мәлім етті.
Сөз басында ол әлеуметтік инспекторлар институттары көптеген елдерде бар екенін және азаматтарды әлеуметтік қолдаудың сапасын арттыруда маңызды рөл атқаратынын, сондай-ақ нақты мониторингі бар тиімді және ашық әлеуметтік қорғау жүйесін құруға мүмкіндік беретінін атап өтті.
Қазақстанда әлеуметтік инспекторлар институты 2023 жылғы 1 шілдеден бастап Әлеуметтік кодекс күшіне енген сәттен бастап көрсетілетін қызметті берушілердің халықты әлеуметтік қорғау саласындағы заңнаманы сақтауына бақылауды күшейту және көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру мақсатында енгізілді. Бүгінде халықты әлеуметтік қорғау саласында 111 мемлекеттік инспектор жұмыс істейді.
«Әлеуметтік қорғау инспекторларының негізгі қызметі мүгедектігі бар азаматтарды әлеуметтік қорғау, арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсету және әлеуметтік қамсыздандыру саласындағы заңнаманың сақталуын бақылау болып табылады.
Сондай-ақ әлеуметтік инспекторлардың функцияларына олардың құзыретіне кіретін мәселелер бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізу, халықты әлеуметтік қорғау туралы заңнама талаптарының сақталуын қамтамасыз ету мәселелері бойынша мемлекеттік органдармен, жеке және заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жасау кіреді», — деді Төлеген Оспанқұлов.
Тексеру нәтижелері бойынша әлеуметтік инспекторлар бақылау субъектісіне анықталған бұзушылықтарды жою, алдын алу бойынша орындалуы міндетті нұсқамалар береді және өрескел бұзушылықтар үшін әкімшілік айыппұлдар салады.
«Бүгінде елімізде 730 мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі жан тұрады, олардың жалпы халық санындағы үлесі 3,6 пайызды құрайды.
2024 жылдың 11 айында әлеуметтік инспекторлар 2474 тексеру жүргізді, оның ішінде 2307-сі мүгедектігі бр азаматтарға қолжетімділікті қамтамасыз ету мәселелері бойынша және 167-сі арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсету (бұдан әрі – МӘС) бойынша. Профилактикалық бақылау аясында 629 тексеру жүргізілсе, 655 – жоспардан тыс және 1190 – прокуратураның сұранысы бойынша жүргізілген. Тексеру нәтижелері бойынша қызмет көрсетушілерге 949 ұйғарым шығарылып, 215 миллион теңгеден астам сомаға 961 айыппұл салынды. Тексерулер: 174 әкімдік, 167 әлеуметтік қызмет көрсету орталығы, 88 емхана мен аурухана, 11 оңалту орталығы, 468 балабақша, 802 мектеп, 144 лицей мен колледж, 110 басқармалар мен жергілікті атқарушы органдардың бөлімдері, 3912 банктер және т.б.» – деп хабарлады Төлеген Оспанқұлов.
Комитет төрағасы мүгедектігі бар азаматтар үшін қолжетімділіктің негізгі бұзушылықтары мыналар болып табылатынын атап өтті: пандустың болмауы; пандус еңісінің көлбеу болуы, сондай-ақ есік ойығының енінің нормаларға сәйкес келмеуі; кіреберісте тұтқалардың болмауы; санитарлық-тұрмыстық қондырғылардың жеткіліксіздігі; мүгедектігі бар азаматтарға арналған арнайы автотұрақ орындарының, көрнекілігі бар адамдарға арналған белгілердің, қарама-қарсы бағыттауыштардың болмауы.
Төтенше жағдайлар қызметтерін ұсынатын кейбір ұйымдар ағымдағы немесе күрделі жөндеу қажеттілігін, сондай-ақ тұрғын үй-жайлардың ауданы мен талап етілетін стандарттар арасындағы сәйкессіздікті анықтады. Сонымен қатар, тамақтану нормалары мен талаптарын сақтау, дәрі-дәрмектерді тағайындау және беру, бейнебақылау камераларын орнату, қызмет алушылардың жеке істерін жүргізу, қызметкерлер құрамы, жиһаздарды, жабдықтарды, қатты және жұмсақ жабдықтарды, киімдерді ауыстыру қажеттілігі бойынша бұзушылықтар анықталды.
Т.Оспанқұлов мүмкіндігі шектеулі жандардың құқықтарын қорғаудағы басты бағыт нысандарды бейімдеу екенін баса айтты. Қазіргі таңда Мемлекет басшысының тапсырмасымен әзірленген Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар азаматтардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын арттырудың 2025 жылға дейінгі Ұлт жоспары, «Аманат» партиясының 2023-2027 жылдарға арналған жол картасы және «Халықпен бірге» жобасы әзірленді және мемлекет тарапынан жүзеге асырылуда.
«Аманат» партиясының 2023-2027 жылдар аралығындағы Жол картасында Интерактивті қолжетімділік картасына (бұдан әрі – Карта) енгізілген 40 мыңнан астам нысанды бейімдеу бойынша жұмыстар қарастырылған. Жыл сайын нысандардың 20 пайызы бейімделеді. 2024 жылы 40%, яғни 17325 нысан, 2025 жылы — 60%, 2026 жылы — 80%, 2027 жылы — 100% бейімдеу жоспарлануда.
«Бүгінгі таңда жергілікті атқарушы органдардың ақпараты бойынша 22 166 нысан толық бейімделген немесе Қолжетімділік картасына енгізілген санның 51,8% (жоспар 40%) құрайды. Оның ішінде 3,4 мыңға жуық денсаулық сақтау нысандары, 7,5 мыңнан астам білім беру нысандары, 3,3 мың мекемелер мен ұйымдар, 1,8 мыңнан астам мәдениет нысандары, 4 мыңнан астам сауда және қызмет көрсету нысандары, ойын-сауық және т.б.
Бұл ретте өңірлік аспектіде Маңғыстау (36%) және Ұлытау (28%) облыстарында жоспардан төмен көрсеткіштер байқалды», — деді комитет төрағасы.
Төлеген Оспанқұлов ағымдағы жылдың тамыз айында тәуекелді бағалау критерийлері және әлеуметтік саладағы бақылау парағы әлеуметтік қамсыздандыру, оның ішінде міндетті әлеуметтік сақтандыру критерийлері бекітілген. Бұл аймақтардағы тексерулер 2025 жылдың басында басталады.
«Тексерулер әлеуметтік төлемдерді алушыларға уақытында және дұрыс тағайындау және аудару бөлігінде халықты әлеуметтік қамтамасыз ету саласын қамтитын болады. Бақылау субъектілері «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ, «Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры» АҚ, сондай-ақ олардың қызметі 12 критерий бойынша бағаланатын филиалдары болады», — деді ол.
Оспанқұлов өз сөзінің соңында 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап Комитет жұмысының тағы бір бағыты ӘҚҚ ұсынатын ұйымдарды лицензиялау болатынын айтты.
«Лицензиялауды енгізу халықтың әлеуметтік осал топтарына көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға бағытталған. Лицензия беру кезінде материалдық-техникалық базаның және құрал-жабдықтардың болуы, медициналық лицензия, өртке қарсы лицензия, бейімделген ғимараттың болуы, жұмысшылардың толық құрамы және т.б жүзеге асырылса, сапалы қызмет көрсетуге мүдделі емес ұйымдар сүзгіден өтеді.
Қазіргі уақытта әлеуметтік инспекторлар жергілікті атқарушы органдармен бірлесе отырып, ӘҚҚ беретін ұйымдардың лицензиялауға дайындығын талдау жұмыстарын жүргізуде. Лицензия алуға өтініштер 26 желтоқсаннан бастап қабылданады», — деп түйіндеді Төлеген Оспанқұлов.
