Қаржы ұйымдарында мүгедектігі бар жандарға қызмет көрсету бойынша әдістемелік ұсынымдар әзірленді.
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі құрылғаннан бері қаржылық реттеуші қызметтің басым бағыттарының бірі ретінде мүгедектігі бар жандарға қаржылық қызметтердің қол жетімділігін қамтамасыз етуді таңдап алған болатын.
2020 жылы Қазақстанның қаржыгерлер қауымдастығымен бірлесе отырып, мүгедектігі бар жандардың қаржылық қол жетімділігінің өсуіне кедергі болатын кемшіліктерді анықтау үшін қазақстандық заңнаманы бағалау және талдау жасады. Қаржылық қол жетімділікті және қаржылық қызметтердің сапасын арттыру үшін жұмыс тобы құрылды (жұмыс тобы), оның шеңберінде Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Қазақстанның қаржыгерлер қауымдастығымен бірге қаржы ұйымдары үшін бірқатар құжаттар әзірледі. Осы құжаттардың бірі — қаржылық ұйымдар үшін мүгедектігі бар жандарға қаржылық қызметтерді ұсыну жөніндегі нұсқаулық.
Әдістемелік ұсыныстар «Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар жандарды әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының ережелерін ескере отырып, мүгедектігі бар жандардың нысандар мен қаржылық қызметтерге толық және кедергісіз қол жетімділігін қамтамасыз етуге бағытталған.
Құжаттар қаржылық инклюзияны ұлғайтудың әлемдік тәжірибесі негізінде әзірленген және әр түрлі санаттағы мүгедектігі бар жандарға қаржылық қызметтердің қол жетімділігін қамтамасыз етудің негізгі ережелерін қамтиды:
• көру қабілетінің бұзылуы;
• есту және / немесе сөйлеу қабілеті бұзылған кезде;
• тірек-қимыл аппараты бұзылған кезде;
• психикалық ауытқулар болған жағдайда.
Ұсыныстар шеңберінде банкоматтар мен терминалдарды тиісті техникалық және бағдарламалық қамтамасыз ету, қаржы ұйымдарының кеңселері мен филиалдарында қаржылық қызметтер көрсету және әртүрлі байланыс арналарын пайдалану бойынша негізгі бағыттар мен жетілдіру факторлары анықталды. Қаржылық ұйымдардың әдістемелік ұсынымдарын қолдану негізінде қаржылық қызметтер көрсету және ерекше қажеттіліктері бар жандарға қызмет көрсету процесінде туындайтын проблемалық мәселелерге талдау жасалды.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі әлемдік тәжірибеге сүйене отырып, мүгедектігі ар жандар үшін ақпараттың қол жетімділігін қамтамасыз ету бойынша нұсқаулықтар әзірледі және қаржы ұйымдарына жіберді деп хабарлайды. Ұсыныстар ақпараттық ресурстарға қойылатын талаптарды — мобильді қосымшалардың интерфейстері мен қаржы ұйымдарының веб-сайттарын барлық санаттағы мүгедектігі бар жандардың қажеттіліктеріне сәйкестендіруді қамтиды.
Шектеу факторларын, сондай-ақ кедергілерді жою және мүгедектігі бар жандарды қаржы жүйесіне интеграциялау бойынша шаралар қабылдайтын елдердің тәжірибесін талдағаннан кейін (Ұлыбритания, Канада, АҚШ, Үндістан, Австралия, ЕО және Ресей) Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Қазақстанның қаржыгерлер қауымдастығымен және азаматтық қоғаммен бірге ұйымдар, жұмыс тобы шеңберінде іс-шаралар жоспарын жасады.
Іс-шаралар жоспарына сәйкес Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі және ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі ең көп сұранысқа ие қаржылық қызметтерді анықтау үшін мүгедектігі бар жандар арасында сауалнама жүргізді. Сауалнама нәтижесінде алынған мәліметтер ерекше қажеттіліктері бар жандар қолдануды жоспарлап отырған қаржылық қызметтер мен өнімдерді цифрландыруға мүмкіндік береді.
Биометриялық және қашықтықтан сәйкестендіру, аутентификация әдістерін қолдана отырып, қаржылық қызметтерді ұсынудың қашықтықтан механизмдерін дамыту қаржылық қамтудың басым бағыттарының бірі болып табылады. Ағымдағы жылдың тамыз айынан бастап осы жылдың соңына дейін Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен, Қазақстанның қаржыгерлер қауымдастығымен және қаржы институттарымен бірлесіп, қаржылық қызметтерді көрсетуге және жинауға кедергі болатын шектеулерді анықтау және алып тастау процесін бастайды.
2021 жылдың аяғына дейін барлық мобильді қосымшалар мен қаржылық ұйымдардың веб-сайттары мүгедектігі бар жандардың қажеттіліктеріне сәйкес келуі керек.
2021 жылдың күзінде «Толық инклюзивті қаржы институты» пилоттық жобасын іске қосу жоспарланып отыр. Жоба инфрақұрылыммен жабдықталған, қызметкерлердің мүгедектігі бар жандарға қызмет көрсету құзыретін, барлық санаттағы мүгедектігі бар жандардың қажеттіліктерін толығымен қанағаттандыратын қаржы ұйымының филиалын немесе кеңсесін анықтайды.
Әдістемелік ұсыныстарды іске асыру шеңберінде Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі оғамдық ұйымдармен бірге қаржы ұйымдарының қызметкерлеріне мүгедектігі бар жандармен өзара әрекеттесу бойынша тренинг өткізеді. Бұл бөлімде мүгедектігі бар жандарды қолдау саласында жұмыс істейтін қоғамдық ұйымдардың мамандары қаржы ұйымдарының мамандарын әртүрлі мүгедектігі бар жандармен байланыс орнату және қызмет көрсету бойынша оқытып, кеңес беруге дайын. Сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері мүмкіндігі шектеулі азаматтардың мәселелері бойынша қаржы нарығы үшін дәрістер, семинарлар мен тренингтер өткізеді.
Осылайша әдістемелік ұсыныстар қаржылық қызметтер мен өнімдерді алу кезінде қиындықтарға тап болған мүгедектігі бар жандар үшін қаржы ұйымдары қызметтерінің қол жетімділігін арттыруға бағытталған. Осы санаттағы азаматтар үшін қашықтан қызмет көрсету арналарының қол жетімділігін арттыруға ерекше назар аударылады. Нұсқаулықтың басты мақсаты — медициналық қызметтерге және өнімдерге қол жеткізуде тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету, мүгедектігі бар жандар үшін қаржылық қол жетімділіктегі айырмашылықтарды жою және олардың қаржылық қызметтер мен өнімдерді алу кезінде кездесетін мәселелерін шешу.
