Депутаттар Халықаралық еңбек ұйымының «Дамушы елдерге ерекше назар аударатын ең төменгі жалақыны белгілеу туралы» №131 конвенциясын ратификациялауды ұсынып отыр.
Мәжілісмен Ерлан Смайылов Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Ералы Тоғжановқа депутаттық сауалды жариялай отырып, «Дамушы елдер үшін ерекше ескере отырып, ең төменгі жалақыны белгілеу туралы» Халықаралық еңбек ұйымының 1970 жылы қабылданған №131 конвенциясын тез арада ратификациялау қажеттігін атап өтті.
«Бұл Конвенция қызметкерлерді негізсіз төмен жалақыдан қорғау жүйесін бекітеді, сонымен қатар онда ең төменгі жалақыны белгілеу тәртібі туралы ұсыныстар бар», — деді Ерлан Смайылов.
Аталған конвенцияның 3-бабында ең төменгі жалақы деңгейін анықтауда жұмысшылардың өздері ғана емес, олардың отбасыларының да қажеттіліктері, елдегі жалақының жалпы деңгейі, еңбекақы төлеу шығындары, басқа әлеуметтік топтардың өмір сүру деңгейі, әлеуметтік төлемдер мен салыстырмалы өмір сүру деңгейі ескерілуі тиіс екендігі туралы айтылған.
«Сонымен қатар ең төменгі жалақы деңгейін анықтау үшін жұмыста экономикалық дамудың талаптары, өнімділік деңгейі, жұмыспен қамтудың жоғары деңгейіне жету мен ұстап тұрудың қажеттілігі сияқты экономикалық ойлар болуы керек. Мұнда есептеудің екі нұсқасы бар. Бір нұсқа — есептеулер үшін жеткілікті тұтыну себетін алу. Қарапайым тілмен айтқанда, бұл нұсқада, ең төменгі жалақы мөлшерін ескере отырып, министрліктер өздерінің жоспарларын ғана емес, адамдардың қажеттіліктерін де ескеретін болады, содан кейін біз мүлде басқа шындыққа жақынырақ соманы ала аламыз. Мысалы, біздің отандық қазіргі қоғамды зерттеу институты әлеуметтік сауалнама жүргізіп, Қазақстанда бір адамның қажеттілігі үшін айына 89 318 теңге қажет екенін анықтады. (Бұл Қазақстан Халық партиясы ұсынан ең төменгі жалақы мөлшеріне жақын). Екінші нұсқа — ең төменгі жалақыны есептеу кезінде Кейтц индексін қолдану. Бұл заңмен белгіленген ең төменгі жалақының орташа (орташа) жалақыға қатынасын білдіретін экономикалық көрсеткіш», — деп түсіндірді Ерлан Смайылов.
Депутат Халықаралық валюта қоры ЕО елдері үшін орташа Кейтц индексін 60%деңгейінде қарауды ұсынатынын, ал ЕО елдерінің көпшілігінде индекстің мұндай мәнге ие екенін қосты. Төмен көрсеткіш орташа жалақымен салыстырғанда ресми ең төменгі жалақының бағаланбағанын көрсетеді (және бұл бағаланбау, басқалармен қатар, зейнетақы жарналарының аздығына байланысты).
Халықаралық еңбек ұйымының ұсынымдарына сәйкес Кейтц индексі 50% болуы керек. 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап Ресейде ең төменгі жалақыны есептеу әдістемесі өзгерді — енді ол орташа жалақының 42%-ынан төмен бола алмайды, бұл өтпелі кезеңнің бірнеше жылында Ресейге Кейтц индексін әкелуі тиіс.
Қазақстанда ағымдағы жылдың 1 қыркүйегіне дейін Кейтц индексі 30% құрады (жаңартылған индикатормен біз 42%-ға жетеміз, бірақ қанша уақытқа және қаншалықты тұрақты екені белгісіз).
«Мұның бәрін ХЕҰ 131 конвенциясын ратификациялау мен іске асыру аясында ескеруге және пысықтауға болады. Бұл — қажетті қадам және кәсіподақтар мен жұмыс берушілер бірлестіктері осыны түсінеді», — деп түйіндеді Ерлан Смайылов.
