Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Ерлан Әукенов ОКҚ брифингінде азаматтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қорғау шараларын күшейту және ЖӨБ жұмысын жетілдіру туралы айтты.
«2019 жылы Үкімет Қаулысымен мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі Ұлттық жоспар қабылданды. Ұлттық жоспар мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы үйлестіру кеңесінің, жұртшылықтың қатысуымен әзірленді және 7 бағытты қамтиды және 64 іс-шарадан тұрады. Жоспарды жеті орталық мемлекеттік орган жүзеге асырады», — деді Е.Әукенов.
Ұлттық Жоспарды іске асыруда еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мүгедектігі бар адамдардың құқықтары мен әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз ету жөніндегі заңнаманы жетілдіруде.
«Соңғы екі жылда осы бағытта біз 1 кодекске, 2 заңға, Президенттің 1 Жарлығына, Үкіметтің 2 қаулысына, Ұлттық Банк Басқармасының 1 қаулысына, министрліктердің 12 бұйрығына өзгерістер енгізу және әзірлеу бойынша жұмыс жүргіздік. Өткен бейсенбі, 23 қыркүйекте Парламент Сенатының жалпы отырысында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне азаматтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң қаралып, мақұлданды. Жақын арада заң мемлекет басшысына енгізіледі, іс жүзінде оның қабылдануын күтеміз», — деді Е.Әукенов.
Заң бойынша жұмыс 2019 жылы басталды. Оның негізінде Парламент Сенаты мен Мәжілісінің жұмыс тобы мүшелерінің, Үкімет жанындағы мүгедектігі бар адамдар мәселелері жөніндегі үйлестіру кеңесінің, сондай-ақ жұртшылық пен сараптама қоғамдастығының ұсыныстары жатыр.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Вице-министрі аталған нормаларды «Nur Otan» партиясы қолдағанын және сайлауалды тұғырнамада көрініс тапқанын атап өтті. Заң 19 тұжырымдамалық түзетуден тұрады және 16 заңнамалық актіге өзгерістер енгізуді көздейді.
«Келесі айдан бастап мүгедектігі бар адамдар мен олардың отбасылары жаңа жәрдемақы ала бастайды, жаңа енгізілімдерді сезінеді», — деді Ерлан Әукенов.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Вице-министрі осы құжатта қандай шаралар қарастырылғаны туралы айтып берді.
Біріншіден, себебіне қарамастан, I топтағы мүгедектігі бар адамдарға күтімді жүзеге асыратын азаматтар үшін жәрдемақы енгізіледі.
Мәселен, қазіргі уақытта I топтағы 66 мың мүгедектігі бар адамның әрбір үшінші бөлігі күтім жөніндегі жәрдемақымен де, жеке көмекшінің қызметімен де қамтамасыз етілмеген. Заң қабылдау нәтижесінде мемлекет I топтағы мүгедектігі бар адамдарға күтім жасайтын 24 мың адамға жәрдемақы төлейтін болады. Бұл мүгедектігі бар адам алатын мүгедектік бойынша жәрдемақыға қосымша.
Екіншіден, бала денсаулығының бұзылу және тіршілік әрекетінің шектелу дәрежесін ескере отырып, заңда 7 жастан 16 жасқа дейінгі балаларды мүгедектіктің топтары бойынша бөлу көзделеді. Бұл шара көрсетілетін оңалту іс-шаралары мен әлеуметтік көмекті саралауға мүмкіндік береді. I және II топтағы мүгедектігі бар балалар үшін аурудың ауырлық дәрежесіне байланысты жәрдемақылар мөлшері 16,7% — дан 37% — ға дейін арттырылатын болады. Бұл шара мүгедектігі бар 30 мыңнан астам балаға қатысты болады. Ерлан Әукенов мұндай шешім дамыған елдердің озық тәжірибесіне сәйкес келетінін атап өтті.
Үшіншіден, мүгедектік бойынша және асыраушысынан айырылуы бойынша жәрдемақыларды бір мезгілде алу құқығын беру. Бұл асыраушысынан айырылған және құрамында мүгедектігі бар балалары бар отбасылардың табыс деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
«Осы Заң қабылданғанға дейін мүгедектігі бар балалар, мысалы, ата-анасы ажырасқан жағдайда бір мезгілде алимент пен мүгедектігі бойынша жәрдемақы ала алатын. Алайда, бір немесе екі ата-ана қайтыс болған кезде, бала мүгедектігі бойынша жәрдемақы немесе асыраушысынан айырылу бойынша жәрдемақы ала алады.
Мәселен, жәрдемақының 2 түрін бір мезгілде тағайындау ата-анасынан айырылған балаларға қатысты кемсітушілік практиканы жоюға мүмкіндік береді. Енді осы норманы енгізумен 2 мың бала мүгедектігі бойынша жәрдемақымен қатар асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша жәрдемақы ала алады», — деді ол.
Төртіншіден. Жұмыс берушінің міндеттемелерін орындау мүмкін болмаған жағдайда еңбекте мертігуден мүгедектігі бар адамдарды мемлекет есебінен оңалтудың техникалық құралдарымен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету. Осы заң қабылданғанға дейін жұмыс берушінің, дара кәсіпкердің қызметі тоқтатылған немесе заңды тұлға таратылған жағдайда осы міндеттемелер мемлекетке өтеді. Бұл ретте, мүгедектігі бар адамдар кәсіпорынның қызметін тоқтата тұру кезеңінде немесе банкроттық рәсімдерін жүргізу кезінде ОТҚ алу мүмкіндігінен айырылған. Іс жүзінде банкроттық рәсімі 1,5 жылға дейін созылуы мүмкін. Көрсетілген кезеңде өндірісте мүгедектік алған адам оңалтудың техникалық құралдарынсыз қалады.
Ерлан Әукенов Қазақстанның бір облысының тұрғыны өз құқығын іске асыра алмағаны – жұмыс берушіден ОТҚ және төлем ала алмағаны туралы мысал келтірді. Осылайша, азамат өндірісте жарақат алды, жарақат алу фактісі дәлелденді. Бірақ ол жұмыс істеген компания жұмыс істемейді, тарату туралы ақпарат мұрағатта жоқ, ұйым интеграцияланған салық ақпараттық жүйесінің дерекқорында тіркелмеген. Осылайша, азамат жұмыс берушіні іздейді, а ол енді жоқ, бірақ заңды тұлға ретінде ол жұмысын жалғастыруда.
«Қазір мемлекет банкроттықты күтпестен, жұмыс берушілерді тарату ОТҚ және тиісті қызметтермен қамтамасыз ететін болады. Бүгінгі таңда мұндай мүгедектігі бар 2,7 мыңға жуық адам бар және біз оларды оңалтудың техникалық құралдары мен қызметтерімен уақтылы қамти аламыз», — деп атап өтті Е.Әукенов.
Бесіншіден. Мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасылардың бала кәмелетке толғаннан кейін тұрғын үйге кезекте тұру құқығын сақтау.
«Осы уақытқа дейін мүгедектігі бар балалары бар отбасылар 10 жасқа дейін тұрғын үй кезегінде тұр. Заң қабылданғанға дейін, егер олар бала 18 жасқа толғанға дейін тұрғын үй ала алмаса, мүгедектігі бар ересек адам ретінде кезекке қайта тұруға тура келеді. I немесе II топтарды мүгедектіктен алған жағдайда ғана олар қайтадан кезекке қойылды. III топ тағайындалған жағдайда олар тұрғын үй алу құқығынан айырылды. Енді олардың кәмелеттік жасқа толғаннан кейін тұрғын үй алуға кезек құқығы сақталатын болады. Норма 20 мыңнан астам отбасына баспана кезегін сақтауға мүмкіндік береді деп болжануда», — деп атап өтті ҚР ЕХӘҚМ вице-министрі.
Бұдан басқа, заңда тағы да 14 тұжырымдамалық өзгерістер Көзделген және қолдау көрсетілген, олардың ішінде: Үкіметке мүгедек адамның қажеттіліктерін бағалау тәртібін бекіту бойынша өкілеттіктер беру; оңалтудың техникалық құралдарының сыныптауышын бекіту бойынша ЕХӘҚМ құзыретін кеңейту; 18 жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларды күту кезеңіндегі еңбек өтіліне есепке алу; мыңдаған ұйымдарға көрсетілетін әлеуметтік қызметтерді порталға ауыстыру және т.б.
Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетудің тиімділігі мен атаулылығын арттыруға бағытталған өзге де нормалар қосымша енгізілді.
Бұдан басқа, Е.Әукеновтың ақпараты бойынша, ағымдағы жылдың маусым айында мүгедектігі бар адамдардың әл-ауқаты мен өмір сүру сапасын арттыруға тікелей және жанама бағытталған екі заң мақұлданды және қабылданды. Бұл:
1) «Әлеуметтік кәсіпкерлік туралы» заң;;
2) «инклюзивті білім беру туралы» заң.
«Әлеуметтік кәсіпкерлік туралы» заң 4 кодекс пен 7 заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша 32 түзетуді көздейді. Ол әлеуметтік кәсіпкерлік ұғымын, әлеуметтік кәсіпкерлік субъектілерінің негізгі міндеттері мен санаттарын, әлеуметтік кәсіпкер мәртебесін беру тетігін айқындайды, сондай-ақ мемлекеттік қолдау шараларын көздейді.
«Жалпы, заң мүгедектігі бар адамдардың іскерлік белсенділігін де, жұмыспен қамтылуын да ынталандыруға бағытталған», — деп түсіндірді Е.Әукенов.
ҚР Білім және ғылым министрлігінің бастамасымен қабылданған екінші заң оқытудың барлық деңгейлерінде ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар адамдардың құқықтарын іске асыруға бағытталған. Өзгерістер мен толықтырулар білім туралы, Бала құқықтары туралы, мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы заңдарға енгізілді.
«Білім беру бөлімінде мүмкіндігі шектеулі балаларды балабақшалар мен мектептерге қабылдау тәртібі нақтыланды. Енді білім беру ұйымдары білім беру бағдарламаларын білім алушылардың жеке даму ерекшеліктері мен әлеуетті мүмкіндіктеріне сәйкес бейімдеуі тиіс», — деді ЕХӘҚМ вице-министрі.
Сондай-ақ, осы заңның қабылдануымен мектептерде OOP бар балаларды тьюторлар сүйемелдейді, бұл бала мен мұғалім арасындағы жеке көмекшілер мен делдалдар (OOP бар екі балаға 1 тәрбиеші).
Ерлан Әукенов ағымдағы жылы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін мүгедектігі бар адамдардың құқықтары туралы БҰҰ конвенциясына Факультативтік хаттаманы ратификациялау бойынша жұмыс жүргізіп жатқанын атап өтті. Қазақстан конвенцияға және хаттамаға 2008 жылы қосылды, Конвенцияның өзі 2015 жылы ратификацияланды.
Қазіргі уақытта Конвенцияның қатысушылары 97 мемлекет болып табылады, олардың ішінде таяу шет елдер – Әзірбайжан, Армения, Моңғолия және Украина.
«Конвенцияға сәйкес, оны ратификациялаған мемлекеттер мүгедектігі бар адамдардың жеткілікті өмір сүру деңгейін және оларды әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ету үшін барлық шараларды, оның ішінде заңнаманы өзгерту бойынша шараларды қабылдауы тиіс. Біз осымен айналысып жатырмыз», — деді Әукенов ОКҚ брифингінде.
Конвенцияға факультативтік хаттама мүгедектігі бар адамдарға қатысты кемсітушілікті жоюға, олардың еңбек ету, денсаулық сақтау, білім алу құқықтарын қамтамасыз етуге және қоғам өміріне толық қатысуға және т.б. бағытталған.
Сондай-ақ, қазір Үкіметте ҚР Парламенті Сенаты бастамашылық еткен мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі заң жобасы қаралуда. Парламент Сенаты жанындағы мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі жұмыс тобымен өзара іс-қимыл жасай отырып, 342 позиция бойынша 38 тұжырымдамалық түзетумен 82 заңнамалық актіге өзгерістер енгізу бойынша ұсыныстар әзірленді.
Олардың болжауы:
— «мүгедек» деген кемсітушілік терминологияны алып тастау;
— мүгедектігі бар баланы тәрбиелеп отырған отбасына «мүгедектігі бар баланы тәрбиелеп отырған отбасы» мәртебесін беру;
— мүгедектігі бар балалардың ата-анасының біреуіне немесе қамқоршысына санаторий-курорттық емделуге тегін жолдама беру;
— сырттай куәландыруды енгізуді заңнамалық бекіту — ;
— мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа орналастыру жөніндегі квотаны орындамағаны үшін жұмыс берушілердің міндетті өтемақы төлемдерінің тетігін енгізу;
— тәркіленген жылжымайтын мүлік объектілерін Халықты әлеуметтік қорғау саласының мұқтаждықтары үшін беру және тағы басқалар.
Мүгедектігі бар адамдардың құқықтары мен әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз ету жөніндегі заңнаманы жақсарту және жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.
Сондай-ақ Ерлан Әукенов Ұлттық жоспардың басқа министрліктерде жүзеге асырылып жатқан басқа бағыттары туралы айтып берді. Мысалы, Денсаулық сақтау министрлігі дамудың туа біткен ақаулары мен тұқым қуалайтын ауруларды анықтауға; оңалту көмегінің сабақтастығы мен үздіксіздігін қамтамасыз етуге; диагностика мен емдеу хаттамаларын жетілдіруге балаларды скрининг бойынша жұмыс жүргізуде.
ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Балалар мен жасөспірімдер спорт ұйымдарында мүгедектігі бар спортшылардың жаттығу процесін ұйымдастырады; паралимпиадалық спорт түрлері бойынша жаттығу процесін ұйымдастыру әдістемесін әзірлейді.
Инновация және инфрақұрылымдық даму министрлігі заңнамалық деңгейде «ақылға қонымды бейімделу» ұғымын бекітумен, көлікке қолжетімділікті арттырумен және т. б. айналысады.
Әукенов ИИДМ мүгедектігі бар адамдар мен мүмкіндігі шектеулі басқа да азаматтар үшін қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін елді мекендердің, қалалық кеңістіктің жоспарлануы мен құрылысын, тұрғын үй және қоғамдық объектілер құрылысын реттейтін нормативтік-құқықтық актілерге өзгерістер енгізу бойынша ұсыныстарды дайындау жөніндегі Жол картасын бекіткенін атап өтті.
Барлық нормативтік-құқықтық актілерге түгендеу жүргізіледі; шетелдік заңнамаға, заңнаманы өзгерту практикасы мен тәжірибесіне талдау жүргізіледі; жұртшылықтың ұсыныстарын жинау, талдау жүргізіледі және өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша ұсыныстар пакеті дайындалады.
Сөз соңында ол министрлік «әлеуметтік қамсыздандыру туралы» ҚР кодексінің тұжырымдамасын әзірлеп жатқанын атап өтті. Тұжырымдама 2022 жылы қабылданады, ал Кодексті қабылдау 2023 жылы жоспарланып отыр.
«Әлеуметтік кодекстің басты жаңалықтарының бірі әлеуметтік қызметті жетілдіру, арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету жөніндегі жеке тарау болады. Әлеуметтік қызмет моделі жаңғыртылады — аккредиттеу, әлеуметтік қызметкерлерді аттестаттау, жан басына қаржыландырудың жаңа моделі енгізіледі, әлеуметтік қызметкерлердің мәртебесі арттырылады және тағы басқалар», — деді ол.
Өз кезегінде ҚР ЕХӘҚМ Еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитеті төрағасының орынбасары Анархан Дүйсенова 2021 жылғы қаңтарда іске қосылған әлеуметтік қызметтер порталының жұмысы туралы хабардар етті.
«Портал мүгедектігі бар адамдар өнім берушімен тікелей өзара іс-қимыл жасай алатын алаң болып табылады. Негізгі жаңалық-жеткізушіні дербес таңдау. Сондай-ақ, портал оңалтудың техникалық құралдарына нақты қажеттілікті, жеткізушілер арасында адал бәсекелестікті анықтауға мүмкіндік берді. Бүгінгі таңда порталда 2 мыңға жуық өнім беруші тіркелген», — деп хабарлады А.Дүйсенова.
ӨҚҚ енгізу қаражатты жеткізу мерзімін 8 айдан 1 айға дейін қысқартуға қызмет етті. Сайт өңірлердегі бағаларды саралауды болдырмауға мүмкіндік берді-оңалтудың техникалық құралдарының әрбір түріне мемлекет кепілдік берген бірыңғай баға көзделген.
«Өңірлер Мемлекеттік сатып алу арқылы сатып алған ОТҚ құнын талдау соңғы 3 жылда әртүрлі өңірлердегі бір тауардың бағасы бойынша үлкен өсім көрсетті. Порталдың енгізілуімен санаторлық-курорттық емдеу бағасы біріздендірілді. Мәселен, Атырау, Ақтөбе, Ақмола облыстарында баға 8 000 теңгеден төмен болды, ал Алматыда баға 8 500 теңгені құрады, ал Нұр-Сұлтанда жолдамалар 11 000 теңгеден сатып алынды. Бұл әділ наразылық тудырды», — деді ол.
Бекітілген құнның нәтижесінде 12 өңірде өткен жылмен салыстырғанда жолдама құнының өсуі және тек 5 өңірде-шамалы төмендеу байқалады. Ағымдағы жылдың 24 қыркүйегіндегі жағдай бойынша 31 мыңнан астам мүгедектігі бар адамдар санаторлық-курорттық емдеу қызметтерін алды.
Алғаш рет шипажайлар мемлекеттік органдармен өзара іс-қимылсыз мүгедектігі бар адамдарға тікелей қызмет көрсету мүмкіндігіне ие болды.
«Жыл басынан бері Порталда тіркелген әлеуметтік қызмет көрсету санаторийлерінің саны 3 есеге — 20-дан 66-ға дейін өсті. Мұның бәрі портал жұмысының тиімділігі мен дұрыстығын көрсетеді. Мысалы, портал енгізілгенге дейін оңалтудың жеке бағдарламаларының 48% — ы ғана орындалды, ал биыл 67% орындалды. Жалпы жыл соңына дейін 400 мыңға жуық жеке оңалту бағдарламасын порталға жіберу және оларды барынша орындау жоспарлануда», — деп сендірді ҚР ЕХӘҚМ Еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитеті төрағасының орынбасары.
А.Дүйсенованың айтуынша, осының барлығы портал жұмысының тиімділігі мен дұрыстығын көрсетеді.
Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласында және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыруға қатысты А.Дүйсенова ҚР ЕХӘҚМ Еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің аумақтық департаменттері тұлғасында Халықты әлеуметтік қорғау органдары мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау саласындағы және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласындағы заңнаманың сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратынын атап өтті.
Тексеру парақтарының негізгі талаптары мүгедектігі бар адамдарды, оның ішінде медициналық-әлеуметтік мекемелердегі мүгедектігі бар адамдар, медициналық-әлеуметтік сараптама қызметтері әзірлеген және арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген көлемі негізінде қажетті құралдармен және оңалту қызметтерімен қамтамасыз ету болып табылады. Бүгінгі таңда арнайы әлеуметтік қызметтердің кепілдендірілген көлемі стационар, жартылай стационар, үйде күтім жасау және уақытша болу жағдайларында жүзеге асырылады», — деп хабарлады ол.
Жалпы, оның айтуынша, ЖӨБ тексеру нәтижелері ұйымдастыру іс-шараларының жүйелі кемшіліктерінің, емдік және тактикалық сипаттағы бұзушылықтардың бар екенін көрсетеді, медициналық көмек көрсету сапасының менеджменті жүйесінің төмендегенін және орталықтардың басшылары мен қызметкерлерінің тікелей функционалдық міндеттерге немқұрайлы қарайтындығын көрсетеді.
Мысалы, балалар орталықтарының қызметін кешенді тексеру қолданыстағы заңнама нормаларының жоғарыда баяндалған барлық бұзушылықтарын, бұрын анықталған бұзушылықтардың жойылуын бақылаудың әлсіздігін және уәкілетті атқарушы органдар тарапынан үйлестірудің жеткіліксіздігін анықтады.
Осылайша, 2020 жылы Комитеттің аумақтық департаменттері 970 тексеру жүргізіп, олар бойынша нұсқама беріліп, айыппұл салынды.
2020 жылдың тамыз айында қабылданған шаралардың едәуір бөлігі 2023 жылға дейін мүмкіндіктері шектеулі балаларға кешенді көмек көрсетуді жетілдіру жөніндегі Жол картасында көрсетілген.
2021 жылдың І жартыжылдығында Департамент мамандары «мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы» және «арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» ҚРЗ сақтау мәніне, оның ішінде мүгедектігі бар адамдарды мемлекеттік басқару, денсаулық сақтау, мәдениет, Көліктік қызмет көрсету салаларындағы әлеуметтік және көліктік инфрақұрылым объектілеріне қол жеткізумен қамтамасыз ету бөлігінде 469 тексеру жүргізді.
Жүргізілген бақылау іс-шараларының қорытындысы бойынша МӘМ-де 13 қызметкерге қатысты жазалар қолданылды, олардың 5-еуі жұмыстан шығарылды, кейбіреулеріне ескертулер мен сөгіс түрінде тәртіптік жазалар қолданылды.
Осыған байланысты арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесін жаңғырту шеңберінде әлеуметтік қызметтерді одан әрі жаңғыртудың 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарының жобасы әзірленді және келісу сатысында тұр, ол ірі қызмет көрсету орталықтарын институционализациялау, көп бейінді шағын әлеуметтік қызмет көрсету және оңалту үйлеріне көшу, қызмет түрлері бойынша стандарттарды қалыптастыру, әлеуметтік қызметкердің мәртебесін және оның біліктілігін арттыру, әлеуметтік қызметтерге ребрендинг жүргізу және әлеуметтік қызметкерлердің тізілімін жасау, жүйені жан басына қаржыландыру қағидатын енгізу және т. б. жөніндегі қадамдық іс-шараларды
Бұдан әрі ҚР ЕХӘҚМ Еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитеті төрағасының орынбасары медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізудің сырттай форматын енгізу жөніндегі пилоттық жоба туралы айтып берді.
«Бүгінгі таңда адам мүгедектікті анықтау үшін бірінші кезекте тексеру және емдеу жүргізілетін медициналық ұйымға жүгінуі қажет. Содан кейін емдеуші дәрігер медициналық-әлеуметтік сараптамаға жіберу туралы шешім шығару үшін дәрігерлік-консультациялық комиссияға жібереді. Медициналық-әлеуметтік сараптамаға жіберу туралы шешім қабылданғаннан кейін емдеуші дәрігер қажетті нысанды қағаз жеткізгіште қалыптастырады және пациентке береді. Қазір пилоттық жобаның негізгі мақсаты азаматтардың түрлі инстанциялар бойынша жүруін, қағазбастылықты және қызмет көрсетушілердің қызмет алушылармен байланысын болдырмай, мүгедектікті белгілеу рәсімін оңайлату болып табылады», — деп хабарлады ол.
Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізудің сырттай форматы көрсетілетін қызметті алушының барлық мүдделі мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерін интеграциялау арқылы тек медициналық мекемеге жүгіну жолымен мүгедектікті белгілеу үшін қолжетімді.
ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бизнес-үдерісті реинжинирингтеу, деректермен алмасу, оның ішінде 031/у және 033/у медформаларын оңтайландыру жөніндегі бастамасы шеңберінде пилоттық жобаны ағымдағы жылғы 1 қазаннан бастап 6 өңірді: Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларын, Ақмола, Қарағанды, Батыс Қазақстан және Солтүстік Қазақстан облыстарын қамти отырып іске қосу жоспарлануда.
Қазіргі уақытта ақпараттық жүйелерді мемлекеттік органдармен интеграциялау техникалық тұрғыдан іске асырылды және тестілеу сатысында тұр. Сырттай куәландыруға қатысатын медициналық ұйымдардың тізбесі бекітілді.
Жыл сайын МӘС бөлімдерінде 250 мыңнан астам адам, оның ішінде 56 мыңға жуық адам – бірінші кезекте, орта есеппен әрбір үшінші іс, ал бұл шамамен 32% — ы сырттай куәландырудан өтетінін ескере отырып.
Болжамға сәйкес жылына шамамен 73,3 мың куәландыру жүргізілетін болады. Қызмет көрсетудің барлық нәтижелері азаматқа смс-хабарлама арқылы жолданып, E-Gov порталында қолжетімді болады.
Анархан Дүйсенованың айтуынша, бұл механизм мүмкіндік береді:
*адамға тек медициналық ұйымға жүгіну және инстанциялар бойынша жүруден бас тарту;
* мүгедектікті белгілеу процесінің ашықтығын қамтамасыз ету;
* қызмет көрсету кезінде адами факторды болдырмау;
* дәйексіз медициналық құжаттарды ұсыну тәуекелін төмендету және қағаз құжат айналымын болдырмау.
Сондай-ақ, комитет өкілі мүгедектігі бар адамдарға өз деректерін мобильді азаматтар базасына енгізу ұсынысымен жүгінді.
Бұдан кейін ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Ерлан Әукенов журналистердің сұрақтарына жауап берді. Сұрақтардың бірі мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған протездердің сапасын жақсарту болды.
Е.Әукенов әлеуметтік қызметтер порталы енгізілген сәттен бастап мүгедектігі бар адамдар өздерінің жеке талаптарын ескере отырып, ОТҚ жеткізушісін өз бетінше таңдау мүмкіндігіне ие екенін атап өтті. Осылайша, азамат өнімнің тиісті сапасына көз жеткізе алады. ОТҚ мәлімделген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда, адам өнімнен бас тарта алады. Мүгедектігі бар адам сапасы бойынша оны қанағаттандыратын өнімді алғанға дейін мемлекет тарапынан төлем жүргізілмейді.
Ол сондай-ақ, бұрын мүгедектігі бар адамдарға ОТҚ сатып алу мәселесімен өңірлердің әкімдіктері мемлекеттік сатып алу тетігі арқылы айналысқанын еске салды.
«2021 жылдың 1 қыркүйегіндегі мәліметтерге сәйкес, 75 мың адамның 25 301-і жеке іріктеуді ескере отырып, протездік-ортопедиялық қызмет алды. Жыл соңына дейін біз 90% — дан астам қамтуға қол жеткізуді жоспарлап отырмыз. Порталды енгізу есебінен бізде тиімділік, соның ішінде бюджет қаражатын жұмсау бойынша тиімділік артты», — деп атап өтті Е.Әукенов.
