Қазанның екінші жексенбісінде Қазақстанда мүгедектігі бар адамдар күні атап өтіледі . Республикада 702 мыңнан астам мүгедектігі бар адам тұрады. Ерекше қажеттіліктері бар адамдарды әлеуметтік қолдау және өмір сүру сапасын арттыру мемлекеттік саясаттың басты бағыттарының бірі және ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің бірінші кезектегі міндеттерінің бірі болып табылады.
Бүгінгі күні Қазақстанда тұратын 702,1 мың ЛСИ – дың 424,5 мың адамы еңбекке қабілетті жаста (60,5%), 180,7 мың адам зейнеткерлік жаста (25,7%) және 96,9 мың адам 18 жасқа дейінгі балалар (13,8%).
Мүгедектігі бар адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету үшін Қазақстанда әлеуметтік қорғаудың: әлеуметтік жәрдемақылар мен төлемдер түрінде мемлекеттік көмек пен қолдауды; әлеуметтік оңалту шеңберінде организмнің жоғалтқан функцияларын өтеуді; арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетуді қамтитын көп деңгейлі әлеуметтік қорғау жүйесі жұмыс істейді.
ЖСО көрсетілімдері мен қарсы көрсетілімдері ескеріле отырып, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен протездік-ортопедиялық көмекпен, сурдо-тифлотехникалық құралдармен, кресло-арбалармен, санаторий-курорттық емдеумен, міндетті гигиеналық құралдармен, жеке көмекшінің және ымдау тілі маманының қызметтерімен қамтамасыз етіледі.
«Мемлекет тұрақты негізде ЛСИ-ды әлеуметтік қамтамасыз етуді жетілдіру бойынша шаралар қабылдауда. 2020 жылы әлеуметтік төлемдерге, техникалық құралдармен және оңалту қызметтерімен қамтамасыз етуге мемлекеттік бюджеттен 455 млрд теңге бөлінді, ағымдағы жылы осы мақсаттарға 486 млрд теңге көзделген. Мүгедектігі бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі ұлттық жоспарды іске асыру шеңберінде тіршілік әрекетінің барлық бағыттары бойынша кешенді шаралар қабылдануда», – деп хабарлады ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Шапкенов.
2021 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша мүгедектігі бойынша
мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы (МБЖ) алушылардың саны 528,1 мың адамды құрайды. 2021 жылдың қаңтар-қыркүйек айлары аралығында республикалық бюджеттен мүгедектігі бойынша БЖТ төлеуге 232,4 млрд теңге жұмсалды.
Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың мөлшері мүгедектік тобына және себебіне, сондай-ақ тиісті қаржы жылына арналған «республикалық бюджет туралы» заңда белгіленетін ең төмен күнкөріс деңгейінің шамасына байланысты болады. 2021 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша мүгедектігі бойынша БЖТ орташа мөлшері 48 743 теңгені құрады.
«Азаматтарға ыңғайлы болу үшін 2020 жылы мүгедектігі бар адамдарға техникалық құралдар (ОТҚ) мен оңалту қызметтерін өндіруші мен жеткізушіні өз бетінше таңдауға мүмкіндік беретін әлеуметтік қызметтер порталы іске қосылды. Жыл басынан бері Портал арқылы 214 мыңнан астам мүгедектігі бар адамдар ОТҚ, 6 мыңнан астамы – ымдау тілі қызметін, 32,5 мыңнан астамы – жеке көмекшінің қызметін, 48 мыңға жуығы – санаторий-курорттық ем алды», – деп толықтырды Серік Шапкенов.
Сонымен қатар, Nur Otan партиясының » өзгеру жолы: әркімге лайықты өмір!» ЕХӘҚМ әлеуметтік қамтамасыз ету және олар алатын қызметтердің сапасын арттыру мақсатында заңнаманы жетілдіру бойынша үлкен жұмыс жүргізілді. Осы жұмыстың іске асырылуын бақылауды Министрліктің жобалау кеңсесі жүзеге асырды.
Қыркүйекте ҚР Парламенті қабылдаған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне азаматтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңның ерекше маңызы бар.
«Құжатта мүгедектіктің себебіне қарамастан, I топтағы мүгедектігі бар адамдарға күтім жасайтын азаматтарға жәрдемақы енгізу қарастырылған. Нәтижесінде, осы жәрдемақымен қосымша 24 мың адам қамтылатын болады.
Сондай-ақ, заңда 7 жастан 16 жасқа дейінгі балаларды мүгедектік топтары бойынша бөлу қарастырылған. Бұл көрсетілетін оңалту іс-шаралары мен әлеуметтік көмекті балалар ауруының ауырлық дәрежесіне қарай саралауға мүмкіндік береді. Бұл ретте мүгедек балалардың барлық топтары үшін жәрдемақы мөлшері 16,7%-дан 37% — ға дейін ұлғайтылатын болады.
Бұл шара мүгедек 30 мыңнан астам балаға қатысты болады.
Сондай-ақ заңда мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша жәрдемақыларды бір мезгілде алу құқығын беру көзделеді.
Жұмыс берушінің міндеттемелерін орындау мүмкін болмаған жағдайда, еңбек жарақатынан мүгедектік пайда болған адамдарды мемлекет есебінен ОТҚ-мен және оңалту қызметтерімен қамтамасыз ету заңның тағы бір новелласы болып табылады.
Сонымен қатар, құжатта мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасылардың бала кәмелетке толғаннан кейін тұрғын үй кезегінде тұру құқығын сақтау көзделеді. Сонымен қатар, заңда мүгедектігі бар баланы күту кезеңін 18 жасқа дейін ұзарту көзделген, бұл жасына байланысты зейнетақы төлемдері мен базалық зейнетақыны тағайындауға оң әсер етеді», – деп хабарлады Серік Шапкенов.
Сондай-ақ, медициналық-әлеуметтік мекемелердің (МӘМ) қызметін регламенттейтін бірқатар бұйрықтарға өзгерістер енгізілді, онда халықтың басқа санаттарымен қатар тұрақты тұрады немесе ТШИ қызметтерін алады.
Атап айтқанда, барлық МӘМ-де бейнебақылау камераларын орнату қарастырылған. Камералар ұйымға іргелес жатқан аумақтың периметрі бойынша, негізгі және қосалқы кіреберістердің жанында, сондай-ақ үй-жайлар мен жалпы пайдалану кабинеттерінде орнатылады. МӘМ-дегі туыстары мен жақын адамдарының жазбаларды көруге рұқсаты болады.
Бұдан басқа, МӘМ директорларын тағайындау кезінде оларға қойылатын біліктілік талаптары қайта қаралды. Бұл азаматтармен жұмыс істеуде үлкен тәжірибесі бар қоғамдық бірлестіктердің, үкіметтік емес және басқа да ұйымдардың басшыларын тарту арқылы өңірлердегі кадрлық дағдарыс проблемасын шешуге мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, МӘМ материалдық-техникалық қамтамасыз ету нормативтері жақсарды.
ЖӨБ қызметі әлеуметтік қорғау органдарының тұрақты бақылауында.
«2021 жылдың І жартыжылдығында Еңбек министрлігі еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің аумақтық департаменттерінің мамандары медициналық-әлеуметтік мекемелерге «мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау туралы» және «арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» заңдардың сақталуына 469 тексеру жүргізді. Жүргізілген бақылау іс – шараларының қорытындысы бойынша ЖСО-ны әлеуметтік қорғау және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласында, оның ішінде арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласында анықталған бұзушылықтарды жою туралы 379 ұйғарым берілді-70. Нәтижесінде жалпы сомасы 7,4 млн теңгеге 71 әкімшілік айыппұл салынды, оның ішінде арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету саласында 335,4 мың теңге. Министрлік ЖӨБ жұмысының алдын алу және мониторингін күшейту бойынша жүйелі шараларды әзірлеу бойынша тұрақты жұмыс жүргізуде», – деп атап өтті Серік Шапкенов.
Ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін медициналық-әлеуметтік сараптаманың рәсімдері мен мерзімдерін оңтайландыру мақсатында Еңбек министрлігі мүгедектікті сырттай белгілеуді енгізу бойынша жұмыс жүргізуде. Осы айдың өзінде жоба Қазақстанның 6 өңірінде пилоттық болады. Оны іске асыру келешекте мүгедектігі бар адамдардың инстанциялар бойынша жүруін және көрсетілетін қызметті берушімен тікелей байланысын болдырмауға мүмкіндік береді.
Қазан бойы жергілікті атқарушы органдар мүгедектігі бар адамдар күніне орайластырылған салтанатты іс-шаралар (байқау-конкурстың, шығармашылық фестивальдердің, Паралимпиадалық ойындарда, Арнайы Олимпиадалар мен чемпионаттардың жеңімпаздарын марапаттау), мүгедек адамдарды әлеуметтік қорғау жүйесін дамытуға үлес қосқан белсенділерге құрмет көрсетуді өткізетін болады. Қалалар мен аудандардың әкімдері мүгедектігі бар адамдарды, мүгедектігі бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларды аралайды. Медициналық-әлеуметтік мекемелер мен оңалту орталықтарында мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған «Ашық есік күндері» өтеді. Сонымен қатар, қайырымдылық акциялары аясында мүгедектігі бар ауыр науқастарға бару жоспарланған, оларға азық-түлік себеттері беріледі.
