Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының (БЖЗҚ) салымшылары болып табылатын қазақстандық зейнеткерлердің зейнетақыдан басқа, мемлекеттік кепілдіктің біржолғы төлемін алуға құқығы бар.
Зейнеткерлік демалысқа шыққаннан кейін зейнетақы өтініш берушіге өтініш берген күннен бастап тағайындалады.
Бұл ретте жаңадан тағайындалған зейнеткерлер бірыңғай өтінішпен және құжаттар пакетімен «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына, яғни зейнеткерлерге жүгінулері тиіс.
Зейнеткерлерге қандай ай сайынғы төлемдер тағайындалуы керек
Зейнеткерлік жасқа жетуіне байланысты ай сайынғы зейнетақы бірнеше бөліктен тұрады.
Базалық зейнетақы барлық қазақстандықтарға кепілді түрде төленеді. Оның ең төменгі мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54% — на немесе жұмыс өтілі 10 жыл және одан аз зейнеткерлер үшін биыл 18,5 мың теңгеге тең.
Ал ең жоғары мөлшері 33 жыл және одан да көп жұмыс өтілі бар зейнеткерлер үшін ең төменгі күнкөріс деңгейіне немесе 34,3 мың теңгеге тең.
Одан әрі базалық зейнетақыға жасына байланысты зейнетақы қосылады немесе оны ынтымақты зейнетақы деп те атайды.
Ол барлық зейнеткерлерге тағайындалмайды, тек 1998 жылға дейін кемінде алты ай жұмыс өтілі бар адамдарға тағайындалады.
Ынтымақты зейнетақының мөлшері 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша еңбек өтіліне және зейнетақы алдындағы кезеңде алынған орташа айлық кіріске байланысты болады.
1998 жылға дейінгі жұмыс өтілі бар зейнеткерлер үшін ерлер үшін 25 жыл және әйелдер үшін 20 жыл жасына байланысты зейнетақының ең төменгі мөлшері осы жылы 43,3 мың теңгеге тең. Ал ең жоғарғы мөлшері 46 АЕК-тен 75% — дан немесе 100,6 мың теңгеден аспауы мүмкін.
Егер еңбек өтілі аз болса, онда тағайындалған ынтымақты зейнетақы оған бара-бар азаяды.
Егер зейнеткер БЖЗҚ-ның салымшысы болса, зейнетақының базалық және ортақ құрамдас бөліктеріне Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы жинақтардан зейнетақы төлемдері қосылады.
Олардың айналым жылындағы ай сайынғы мөлшері ағымдағыдан бастап зейнетақы жинақтары сомасының шамамен 0,54% — на тең.
БЖЗҚ-дан төленетін зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70% — ын немесе 24 012 теңгені құрайды. Ал максимум шектеусіз.
Зейнеткерлер қандай біржолғы төлем ала алады
Зейнетақы алушыларға зейнетақы жасына проактивті форматта жетуіне байланысты, яғни ХҚО-ға өтініш жасамай және қосымша құжаттарды тапсырусыз, зейнетақы төлемдерін ресімдегеннен кейінгі алғашқы айларда да мемлекеттік кепілдіктің біржолғы төлемі жүргізіледі.
Бұл инфляция деңгейін ескере отырып , енгізілген міндетті зейнетақы жарналарының (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының (МКЗЖ) сомасы мен БЖЗҚ салымшысының зейнетақы жасына жеткен күнгі шотындағы МЗЖ және МКЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының сомасы арасындағы айырма.
Бірінші сома-салымшының шотына енгізілген, жарналарды енгізу кезеңіндегі инфляция пайызына ұлғайтылған барлық міндетті және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары.
Ал екінші сома-бұл МЗЖ мен МКЗЖ және оларға есептелген инвестициялық табыс.
Яғни, егер инвестициялық табыс салымшының міндетті жарналар енгізу кезеңіндегі инфляция деңгейін жаппаса, Мемлекеттік кепілдік төленеді.
Кепілдік мөлшері барлық салымшылар үшін әр түрлі, себебі олар жарналарды қандай кезеңдерде және қандай мөлшерде салғанына және инфляция деңгейі мен зейнетақы активтерінің инвестициялық табыстылығына байланысты.
Мысалы, зейнеткер жасына жеткен күнгі инфляция деңгейін ескере отырып, зейнеткердің міндетті зейнетақы жарналарының сомасы 3,5 миллион теңгені құрайды. Бірақ оның МЗЖ есепке алу үшін БЖЗҚ-дағы шотында инвестициялық табысты қоса алғанда 3,4 миллион теңге ғана жатыр. Демек, кепілдіктің бір жолғы төлемінің сомасы 100 мың теңгені құрайды.
Мүгедектік бойынша зейнетақы төлемдерін алушылар, шетелдіктер болып табылатын және шетелге тұрақты тұруға кеткен салымшылар және кепілдік алуға құқығы бар БЖЗҚ салымшыларының мұрагерлері инфляция жеп қойған жинақтарды төлеуге үміттене алады.
