Ең жас аналар Түркістан облысында тұрады: бірінші сәбиін дүниеге әкелген әйелдердің орташа жасы 22,5 жасты құрады. Бұл ретте Нұр-Сұлтан мен Алматы бірінші сәбилерінің дүниеге келуіне асықпайды, ол жерде статистика бойынша отбасына ақшалай шығыстардың ең жоғары деңгейі. 2021 жылы Түркістан облысында бір адамға жұмсалатын шығын айына 45 737 теңгені, елордада 81 822 теңгені, Алматыда 93 896 теңгені құрады.Бүгін біз қазақстандықтардың бала тууы мен оларды бағуға байланысты шығыстары туралы айтып отырмыз. Бір, екі, үш балалы аналар ай сайынғы шығынды айтып, декреттік демалыста неге жұмыс жасай алмайтындығы туралы айтты.
Үш баласы бар отбасының шығындары
Сара 33 жаста. Күйеуі екеуі үш бала тәрбиелеп отыр. Үлкені 7 жаста, ортаншысы 4 жаста, кішісі 9 айлық. Әйел қаржы тапшылығына байланысты декреттік демалыста отыра алмағанын айтады.
«Ипотека және үш баламыз бар. Күйеуім тырысып жатыр, бірақ айлығы жетпейді. Күйеуімнің алатын 400 мың теңгесі жақсы ақша сияқты. Бірақ ипотекалық несиемен, балалардың ай сайынғы шығынымен жалақыдан жалақыға дейін өмір сүреміз. Сондықтан мен жұмысқа шықтым. Мен қашықтан бухгалтерлік қызмет көрсетемін. Түнде жиі отырамын, себебі күндіз балалармен, үй шаруасымен айналысуға тура келеді. Декреттік демалыста тыныш отырғым келді, бірақ ол болмады.Мен бәріне ілесіп, туып, бала өсіріп, жұмыс істеуім керек.Бала күтімі үшін берілетін 45 мың теңге көп емес, сонымен бірге ол бір жылға дейін ғана. 2017 жылы ұлымды босанғанымда бала күтіміне байланысты жәрдемақыны 3 жасқа дейін беру мүмкіндігі қарастырылған. Биыл бұл мәселе тағы көтерілді, бірақ жай әңгіме болып қала беретін сияқты. – деді Сара.
Айлық табыс:
Жұбайының жалақысы – 400 000 теңге;
Жұбайының жалақысы – 150 000 теңге;
Баланы бір жасқа дейін күтуге арналған жәрдемақы – 45 000.
Барлығы: 595 000 теңге.
«Мұндай шығындармен біз үнемдей алмаймыз. Біз балаларды тек жеңілдетілген бағамен киіндіреміз. Жазда қыстық, қыста жазғы киім аламыз. Маусымда бір жерде үш бала киімге 150 000 теңге жұмсайды. Жалпы шығындарға бассейн қосылды.Қызы artsport.edu.kz сайтының есебінен жеті ай тегін сабаққа қатысты.Ұлымыздың жасы беске толмағандықтан, біз тек оның баруы үшін ақша төледік.Бірақ, өкінішке орай, қаржыландыру тоқтатылды. Ал қазір екі баланың бассейніне ақша төлеп жатырмыз. Солай болғаны өкінішті. Бұл бізге, ата-аналарға жақсы көмек болды. Өкінішке орай, көптеген балалар оқуын жалғастыра алмай, бассейнге бара алмай қалды».
Тұрақты шығындар (ай сайын):
Ипотека – 230 000 теңге;
Коммуналдық қызметтер (жеке үй) – 40 000 теңге;
Азық-түлік мен жуғыш заттар – 120 000 – 150 000 теңге;
Бензин – 30 000 теңге;
Үлкен қызы мен ұлының бассейніндегі сабақтары – 44 000 теңге;
Үлкен қызының мектебінде тамақтану – 10 000 теңге;
Екінші балаға логопед – 40 000;
Екінші баланы дамыту орталығындағы сыныптар – 35 000;
Кіші қызына памперс – 18 000 теңге.
Барлығы: 567 000 — 597 000 теңге.
Екі баласы бар отбасының шығындары
Айжан 30 жаста. Ажырасқаннан кейін ол екі баланы тәрбиелеп отыр. Ұлы 6 жаста, қызы 2,5 жаста. Әйел балаларға үнемі өсіп келе жатқан шығындардың салдарынан ол жұмыстан кетуге шешім қабылдағанын айтады.
«Мен жалданбалы жұмысшы ретінде, белгіленген жалақы үшін жұмыс істедім. Бірақ біздің отбасымыздың шығындарын ескере отырып, менің жалақым мүлдем жетіспейді. Бұрынғы жұбайының алименті тек үлкен баланың жеке бақшасын төлеуге кетеді. Мен мемлекеттік баққа орын алуға тырыстым. Бірақ біздің ауданда ол біреу ғана және онда орын жоқ. Менің көлігім жоқ және әлі де кішкентай балам бар екенін ескере отырып, қаланың басқа бөлігіне бару қиын. Сондықтан мен фриланс, бірнеше жерде жұмыс істеуді ұйғардым, балаларды өзім жеке баққа апара аламын және т.б. Әрине, тұрақты жалақы болған кезде ыңғайлы. Бірақ сен жалғыз екі баланы тәрбиелегенде, бір табыс көзіне қарауға болмайды. Сондықтан мен көп жұмыс істеймін», — деп түсіндірді Айжан.
Табысы:
Екі балаға алимент — 70 000 теңге;
Жобалардан кіріс-300 000;
Барлығы: 370 000.
«Мен бастапқы жарнаға ақша жинадым, сондықтан ипотекаға тұрғын үй сатып алуды жоспарлап отырмын. Өйткені жалға алу қиын, кез келген сәтте ақыны көтеруге немесе үйден кетуді өтінулері мүмкін. Азық-түліктің жоғары бағаларымен ешкімді таңқалдырмаймын. Балаларға жақсы тамақтану керек, ет, сүт, жемістер мен көкөністерді жеу керек. Мен сирек киім сатып аламын. Маусымда бір балаға шамамен 70 000 теңге кетеді. Бұл қысқы комбинезон және аяқ киім. Сонымен, ай сайын біз әдетте футболкалар, іш киімдер, шұлықтар сатып аламыз. Егер ауырып қалсақ, педиатрдың бір қабылдауы үшін 6 000 теңге төлейміз, 20 000 теңгеге жуық дәрі-дәрмекке кетеді. Балалар сирек ауырады, бұны сәттілік деп атауға болады. Менің ата-анам моральдық жағынан да, қаржылық жағынан да көп көмектеседі»
Тұрақты шығындар (ай сайын)
Пәтерді жалдау — 120 000;
Коммуналдық қызметтер — 15 000 теңге;
Өнімдер мен жуғыш заттар — 90 000 теңге;
Ұлының жеке бала-бақшасы — 80 000 теңге;
Қызының шағын бала-бақшасы-50 000 теңге;
Қызының жөргектері — 15 000 теңге;
Балаларға арналған киім-20 000 теңге;
Барлығы: 390 000 теңге.
Бір балаға кететін шығын
Айсұлу 34 жаста, бала 2,5 айлық. Ананың айтуынша, балалар тауарларының қымбаттауына байланысты олардың шығындары 1,5 есеге өскен.
«Осы қыста әлемде болып жатқан оқиғаларға байланысты көптеген балалар тауарлары қымбаттап кетті. Мысалы, біз таңдаған арба ақпан айының басында 119 000 теңге болса, наурыз айында 152 500 теңге болды. Қоспадан бастап киімге дейінгі барлық тауарлардың бағасы көтерілді. Туыстарымыз бен достарымыз қызымыздың дүниеге келуіне берген ақша бізге үлкен көмек болды, оған біз үлкен өлшемді балалар заттарын сатып алдық. Баланың дүниеге келуіне жалпы сатып алу құны 500 мың теңгеге жуықтады», — деді жас ана.
Айлық табыс:
Жұбайының жалақысы – 275 000 теңге;
Бала күтімі бойынша жәрдемақы – 120 000 теңге;
Барлығы: 395 000 теңге.
«Біз пәтер жалдап, бастапқы жарна үшін ақша жинауға тырысамыз.Бірақ балаға кететін шығындардың көбеюіне байланысты ақша үнемдеу қиындап кетті. Үнемдеу мақсатында емханадағы дәрігерлердің тексеруінен өтуді ойладым. Бірақ дәрігерлер қала бойынша әртүрлі жерде, сондықтан әр күн сайын әр адамға барып, кем дегенде бір ай жазуды күту керек болды. Такси құнын есептеп, біз ақылы негізде баруды шештік.Ал менің байқауымша, жеке педиатрлармен байланысу тиімдірек және жылдамырақ, дегенмен бұл қымбат. Сондықтан қызы есейген бойда «Мен жұмысқа баруды жоспарлап отырмын. Анам балаға көмектеседі, өйткені бала күтушіге ақшамыз жоқ», — дейді әйел.
Баланың туылуына арналған заттарды сатып алу тізімі:
Балалар төсегі (сонымен қатар маятник, екі матрац) – 114 мың теңге;
Арба – 152 500 теңге;
Шезлонз – 40 000 теңге;
Ванна және оған арналған тіреуіш – 25 000 теңге;
Ауруханадан шығу кезіндегі конверт – 14 900 теңге;
Алғаш киім – 47 850 теңге;
Жылы, жұқа памперстер (әрқайсысы 2 дана) — 6 800;
Су өткізбейтін жаялықтар (2 дана) – 7 000 теңге;
Төсек жаймасы (2 дана) – 6 000 теңге;
бесікке арналған муслин көрпе – 5 000 теңге;
Сорғышы бар муслин сүлгілері (2 дана) — 12 000 теңге;
Бөтелкелер жиынтығы – 19 700 теңге;
Қол сүт сорғышы – 23 990 теңге;
Жаңа туған нәрестенің гигиеналық құралдары – 30575 теңге.
Барлығы: 505 315 теңге.
Тұрақты шығындар (ай сайын)
Пәтерді жалға алу – 140 000 теңге;
Коммуналдық қызметтер – 18 000 теңге;
Азық-түлік – 80 000 теңге;
Қоспа — 27 560 теңге;
Жөргектер – 27 200 теңге;
Нәрестелердің жүзуі (аптасына екі рет) – 64 800 теңге.
Барлығы: 357 560 теңге.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі баспасөз қызметінің мәліметінше, бүгінде 1,6 миллионға жуық балалы отбасы әлеуметтік жәрдемақылар мен төлемдерді алушы болып табылады. 2022 жылы баланың туылуына байланысты біржолғы жәрдемақы мөлшері: бірінші немесе үшінші балаға – 120 840 теңге (38 АЕК), төртінші және одан да көп балаға – 200 340 теңге (63 АЕК). Жұмыс істемейтін әйелдер үшін бір жасқа дейінгі бала күтімі бойынша жәрдемақы 18 317 теңгені (бірінші немесе үшінші балаға) және 28 302 теңгені (төртінші немесе одан көп балаға) құрайды.
