Жақында қазақстандықтарды көше дәретханасының шұңқырынан табылған кішкентай бала туралы жаңалық таң қалдырды. Нәресте бірнеше сағат бойы сонда болды. Ол аман қалып қана қоймай, айтарлықтай жарақат алмаған. Қазір бала балалар үйінде.
Балалар үйі бізді сүт ботқасының иісімен, тазалықпен қарсы алады. Ол әдеттегі балабақша ғимаратында орналасқан. Егер сіз ата-анасы тастап кеткен балалардың дәл осы жерде тұратынын білмесеңіз, бұл ерекше балабақша екенін ешқашан ойламас едіңіз. Ойын алаңы, түрлі-түсті ойыншықтар, едендегі кілемдер.
Ойын бөлмесі, сенсорлық бөлме, жаттығу залы, логопедтер бөлмесі бар.. Үйдің тәрбиеленушілері, кәдімгі балабақшадағыдай музыкалық байқауларға, мерекелерге қатысады. Оларды билеуге, санауға, өнер көрсетуге үйретеді.
Сыртта аздап жаңбыр жауып тұр, сондықтан ойын алаңында ешкім жоқ. Топтағы барлық балалар мұғалімдермен бірге ойнап, күнделікті жұмыстарын жасайды.
Әлеуметтік қызметкер Анар Дүмшебаева бізге ғимаратты аралатып, көрсетіп, Балалар үйінде төрт топ бар екенін айтты. Нәресте-нөлден бір жылға дейін, үлкендер тобы, паллиативті және орташа. Біз танысуымызды үлкен топтан бастаймыз, бұл екі жастан үш жасқа дейінгі балалар.
Бір қыз қолында ойыншықпен қарсы алдымнан шықты, оны бұрап, көзіме мұқият қарайды, сосын келіп, аяғын құшақтап «ана» дейді. Артынан бір бала шығып, «ана, ана» деп келеді. Анар балалар барлық әйелдерді ана деп атайтынын, қызметкерлер бұған үйреніп қалғанын айтады.
Балалар үйіне әртүрлі жолмен келеді: біреуден перзентханадан бас тартады, біреуді немқұрайлы ата-анасынан полиция алып кетеді, кейбірін арықтан немесе қоқыс жәшіктерінен тауып алады.
Егер анасы белгісіз болса, әлеуметтік қызметкерлер оны табу үшін бар күш-жігерін салуы керек. Бала асырап алған ата-анасынан немесе балалар үйінен гөрі туған анасымен жақсы болады деп саналады.
Анар немқұрайлы аналарды іздеумен айналысады. Әйелдің бұндай аналарды ұнатпайтыны сезіледі, өйткені ол жиі маскүнемдермен және нашақорлармен араласуға тура келеді. Біреулер жылдар бойы бала сұрап, босана алмай, ал біреу жыл сайын босанып, одан бас тартатынына шын жүректен таң қалады.
«Бұл жерде туған ананың ойланып, шешімін өзгертіп, балаға қайтып оралғаны сирек кездеседі. Бір-екі жыл бұрын екі жағдай болған. Бір қыз жігітпен татуласты, баланы алды. Ал екіншісі дереу ауруханадан келді, оны алып кетті, ойын өзгерткенін айтты », — деп еске алады Анар.
Бүгінгі таңда Балалар үйінде төрт топ бар, олардың бірі паллиативтік, церебральды сал ауруы және басқа да туа біткен ақаулары бар балалар бар.
Жалпы, мекемеде қазір 39 бала болса, оның үшеуі ауыр дертке шалдыққан. Қызметкерлердің айтуынша, қазір дені сау балалар көбейген, бірақ кейбір табылғандар туралы мүлде ақпарат жоқ.
Мұнда үш жасқа дейін дені сау балалар, 4 жасқа дейін мүгедектігі бар балалар бар. Егер оларды біреу асырап алмаса, содан кейін олар мүгедектігі бар жандарға арналған үйге ауыстырылады.
«Жақында бір ұл баланы алып кетті», — дейді мамандандырылған балалар үйінің бас дәрігері Наталья Немтина. Анасына алты ай сынақ мерзімі берілді. Бірақ, өкінішке орай, ол азғын өмір салтын ұстануды жалғастырды. Жұмыс істемейді, тұрақты тұратын жері жоқ, ішеді.
Ана ата-ана құқығынан айырылды, ал бала өткен аптада асырап алынды, ол жаңа отбасының қамқорлығына алынды. Өте берекелі отбасы, олардың екі қызы бар, енді бір ұл пайда болды. Ол екі жаста. Ондай анадан гөрі оған жаңа отбасында жақсырақ болады деп ойлаймын».
Осы жылы 76 бала баланың үйінен өтіп, 47 бала шығарылды.Олардың 15-і өз отбасына қосылды, қалғандары асырап алынды.
Алғашқы екі аптада ата-аналар баламен танысады, қарым-қатынас жасайды, серуендейді және қазірдің өзінде өздері үшін белгілі бір қорытындылар жасайды: оны қабылдайды немесе одан бас тартады. Көп жағдайда нәрестені алып кетеді.
Биыл екі-ақ бас тарту болды. Олардың бірі денсаулыққа байланысты. Әйел порталда АИТВ-мәртебесі бар баланы таңдады, бірақ Дәрігерлермен сөйлескеннен кейін одан бас тартты.
Әрбір оқиға өзінше маңызды, олардың көпшілігі бақытты аяқталады.
Наталья Немтинадан қамқорлығындағылардың тағдыры туралы айтып беруін өтіндік.
«Біздің үйдің қабырғасында бір жарым жыл бала болды. Ол суррогат анадан дүниеге келген, ата-анасы Қытай азаматтары. Пандемия мен шекараның жабылуына байланысты олар баланы алып кете алмады. Біз оның әкесін қызметкеріміздің арқасында таптық. Ол Қытай елшілігіне хат жазды, олар ата-аналарымен хабарласқан.
Әкесі келгенде, сенімсіз болды күмәнданды. Содан кейін ол ДНК тестінен өтіп, оның әкесі екенін растады. Сосын риза болғаны сонша, тіпті көз жасын да төкті. Бала оған қатты ұқсайтын. Бұл олардың тұңғыш сәбиі еді, отбасында бала жоқ еді.
Бала дамыған, өте ақылды, әйтеуір барлық балалардан ерекше. Алғашында әкесіне бармай, кейін тіпті қолында ұйықтап қалды. Ол қазір ата-анасымен Қытайда».
Міне, біздің кейіпкеріміз. Бұл баланың тамыздың аяғында болған оқиғасы барша қазақстандықтарды елең еткізді. Қайғылы оқиға Алматының Түрксіб ауданында болды. Түнгі сағат екіде полицияға кәмелетке толмаған баланың түсік тастағаны туралы қоңырау келіп, ол қаладағы ауруханалардың біріне жатқызылған.
Оқиға орнына жеткен тәртіп сақшылары көшедегі әжетхананы тексеріп, ол жерден жаңа туған нәрестені тапты. Баланы жоғарыға алып шыққанда, ол жылай бастады.
Бала бірден жансақтау бөліміне жатқызылды. Содан кейін дәрігерлер оның жағдайын ауыр, бірақ тұрақты деп бағалады. Бала гипотермияға ұшырады.
Баланы құтқарған полицейлер оған ауруханаға барған. Кейінірек бала Балалар үйіне кіргізілді.
Біз кішкентай батырдың тағдыры туралы сұрадық.
«Бала алдымен екінші балабақшаға жатқызылды, ол бізде тексерілді, шыққан кезде дені сау болды. Оның елеулі бұзушылықтары жоқ. Қазіргі таңда жасына қарай өсіп, тәрбиеленіп, арамызда жүр.
Полицейлердің айтуынша, нәресте шұңқырдан бірден табылмаған, ол бір жерден ұсталып, құлап кетпегені таң қалдырады, ол шынымен өмір сүргісі келген. Ол сияқтылар туралы «көйлекпен туған» дейді.
Анасы 11-сынып оқушысы, ол ұзақ уақыт ауруханада болды, оқиғадан кейін денсаулығында ауыр ақаулар болды.
Бойжеткеннің анасының айтуынша, ол іші ауырып тұрғанын айта берген. Мүмкін ол дәретханаға барып, баланы тастап кеткен шығар. Артынша ол оралды, дереу жедел жәрдем шақырылды.
Қазір әжесі балаға барып, қоңырау шалып, оның жағдайын біледі. Олар оны алғысы келеді. Егер анасы ата-ана құқығынан айырылса, әжесі туысы ретінде бұл баланы ала алады. Әжесі 48 жаста, қызын күйеусіз жалғыз өсірген.
Қыздың қазір қайда екенін білмейміз.
Бұл бала асырап алуға қазір берілмейді, тергеудің нәтижесін күтіп отырмыз. Сонда ананың әдейі жасағаны ма, әлде оқыс оқиға ма белгілі болады.
Қазір сәби жақсы салмақ қосып жатыр, алғашқы күннен-ақ өмір үшін күресіп жатыр.
Наталья Немтина: «Бізден барлық балалар алынады», — дейді. — Осы жылдың ақпан айында бізге бір бала келді. Одан бас тартқан.
Біздің күтушіміз бұл нәрестеге қатты бауыр басып қалды, оған ғашық болды. Күйеуі екеуі оны өзіне алып кетуді ұйғарды, қазір ол бала күтіміне байланысты декреттік демалыста.
Тіпті балалап үйінде бір отбасының балалары болды — екі ұл, бір қыз. Ал отбасында олардың жетеуі болды. Анасы жыл сайын бала туды, ол ата-ана құқығынан айырылды.
Бірақ бұл балаларды ешкім алған жоқ, өйткені олар үшеу. Заңды түрде оларды бөлуге болмайды. Бір ерлі-зайыптылар, бақытымызға орай, оларды асырап алуға шешім қабылдады.
Болашақ ата-ана келгенде қатты толқыйды, жылайды, мына балаларды құшақтайды, бұл менікі дейді. Олардың бір сұрағы бар: олар мұндай балалардан қалай бас тартты?
Оңтүстік облыстардан балалар көп келеді. Қызы босанды, ата-анасы мүлдем қарсы.
Бір баламыз осында екі рет келді. Анасы қуып жібереді, қызының барар жері жоқ, баланы бізге әкеледі, сосын алып кетеді, сосын тағы әкеледі.
«Асырап алушыларға немесе қамқоршыларға үміткер болмас бұрын, — дейді Анар Дүмшебаева, — бала асырап алушы ата-аналар мектебіне онлайн тіркелу керек.
Мұндай мектептер Қазақстанның түкпір-түкпірінде бар, олар онда үш ай тегін оқиды. Болашақ ата-ананың жасы маңызды емес.
Осыдан кейін сіз сертификат аласыз, тұрғылықты жеріңізге қорғаншылық органдарына барасыз, медициналық тексеруден өтесіз (бала асырап алуға мүмкіндік бермейтін аурулардың тізімі бар).
Содан кейін ХҚКО арқылы құжаттарды тапсырып, балалардың мәліметтер базасына қол жеткізесіз. Сіз Қазақстанның кез келген қаласында баланы таңдай аласыз.
Бала асырап алғаннан кейін сіз тұрғылықты жеріңіз бойынша тіркелесіз. 18 жасқа дейін жыл сайын есеп беру керек болады, ал қорғаншылық органдары баланың тағдырын бақылайды.
Әрине, бала асырап алу құпиясы сақталады. Кім асырап алды, бала қай қалада тұрады деп айтуға құқымыз жоқ. Кейбір ата-аналар тіпті балаларының атын өзгертеді».
– Ал балада не басым деп ойлайсыз, генетика ма, әлде тәрбие ме? — деп сұраймыз.
Бала сүйіспеншілік орнаған асырап алушы отбасына түссе, алған тәрбиесінің арқасында жақсы жолға түседі деп ойлаймыз. Білім үлкен рөл атқарады, сонымен қатар махаббат. Балаға тек махаббат пен сүйіспеншілік керек.
P.S. 8(727) 2647858 – көмектесемін деушілерге арналған Балалар үйінің байланыстары.
