1 қаңтардан бастап Қазақстанда жаңа әлеуметтік көрсеткіштерді қарастыратын «2023-2025 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң күшіне енеді.
Айлық есептік көрсеткіш (АЕК)
2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап АЕК-ті 3450 теңгеге дейін өседі.
Бұл Қазақстандағы зейнетақы, жәрдемақы, әлеуметтік төлемдер Қазақстанда өседі деген сөз. Сонымен қатар, айыппұлдар, салықтар және басқа да төлемдер, сондай-ақ бірлескен қызмет туралы келісімдер бойынша есеп айырысулар өседі.
2022 жылы АЕК екі рет көтерілді. Олардың ең кішісі айыппұлдар мен салықтарға қалдырылды. Бірақ 1 қаңтардан бастап есептелген көрсеткіш қайтадан бір болады. Сондықтан бір жылдағы жеңілдіктер бойынша АЕК 270 теңгеге, ал айыппұлдар мен салықтар үшін бірден 387 теңгеге өседі.
Мысалы, баланың тууына арналған жәрдемақы. Жәрдемақы мөлшері: бірінші, екінші және үшінші бала туғанда – 38 АЕК немесе 2022 жылы 120 840 теңге, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 131 100 теңге. Төртінші және одан да көп балаға – 63 АЕК, немесе 2022 жылы 200 340 теңге, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 217 350 теңге.
2023 жылы айыппұлдар бірден 13 пайызға артады.
2023 жылы көліктің жылдамдығын сағатына 10-20 шақырымға асырғаны үшін айыппұл 5 АЕК немесе 17 250 теңгені құрайды. 2022 жылы 15 315 теңге; жүргізуге құқығы жоқ жүргізушінің көлікті басқаруы 2022 жылғы 61 260 теңгенің орнына 20 АЕК, яғни 69 мың теңге айыппұл салуға әкеп соғады. Көлік құралын басқару құқығынан айырылғандарға көлік жүргізу 50 АЕК, яғни 172 500 теңге айыппұл салу немесе 20 тәулікке қамауға алу қаупін тудырады; Жол белгілерінде немесе жол сызбаларында белгіленген талаптарды сақтамағаны үшін айыппұл былтырғы 9 189 теңгенің орнына 3 АЕК – 10 350 теңгені құрап отыр.
Ең төменгі жалақы (ЕТЖ)
2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда ең төменгі жалақы 70 000 теңге болады. Жұмыс берушілер қызметкерлерге ең төменгі жалақыдан төмен емес деңгейде жалақы беруге міндетті. Соның арқасында әр түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындарда барлық салада еңбек ететін 70 мың теңгеге дейінгі жалақысы бар 1,8 миллионға жуық қызметкердің ақшалай кірісі артады.
Зейнетақылар
2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең төменгі зейнетақы – ынтымақты+базалық – 77 417 теңгені құрайды, оның ішінде ең төменгі ынтымақты зейнетақы – 53 076 теңге, ең төменгі базалық зейнетақы 24 341 теңгеге өзгереді.
Күнкөріс деңгейі
Негізгі әлеуметтік төлемдердің мөлшерін есептеу үшін ең төменгі күнкөріс деңгейі 40 567 теңгені құрайды.
Өмір сүру құны, басқалармен қатар, мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың мөлшеріне әсер етеді. Мысалы, 2022 жылы бірінші топтағы мүгедектік бойынша жәрдемақы мөлшері 71 787 теңгені, екінші топтағы мүгедектік бойынша 57 206 теңгені, үшінші топтағы мүгедектік бойынша 38 885 теңгені құрады.
2023 жылғы 1 қаңтардан бастап мүгедектік бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшерінің өзгеруіне байланысты 8,5 пайызға ұлғайтылады. Бірінші топтағы мүгедектік бойынша жәрдемақы мөлшері 77 889 теңгені, екінші топтағы мүгедектік бойынша 62 068 теңгені, үшінші топтағы мүгедектік бойынша 42 190 теңгені құрайды.
Сонымен қатар, асыраушысынан айырылған жағдайда төленетін жәрдемақы мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейіне және Қазақстандағы қайтыс болған асыраушысының асырауындағылардың санына байланысты. Ең төменгі күнкөріс деңгейінің артуына байланысты асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері 8,5 пайызға ұлғайтылады.
