Қолданыстағы заң бойынша асыраушысынан айырылған мүгедектігі бар балалар екі жәрдемақы ала алады. Әлеуметтік кодекс енгізілгеннен кейін олар мұндай құқыққа ие бола ма, жоқ па деген мәселе туындап отыр.
Мүгедектік бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылардың мөлшерін реттейтін Қазақстан Республикасы заңының бірінші бабында бір мезгілде екі төлемге де құқығы бар адамдарға олардың таңдауы бойынша бір жәрдемақы тағайындалатыны көрсетілген. Бірақ 2021 жылдың қазан айында бұл тармақ толықтырылып, бұл ереже мүгедектігі бар балаларға және бала кезінен мүгедектігі бар жандарға қолданылмайтыны көрсетілген. Яғни, осы сәттен бастап асыраушысынан айырылған мүгедектігі бар бала тиісті екі жәрдемақы алатын болды.
2023 жылдың 1 шілдесінен бастап Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексі қолданысқа енгізіледі. Осы күннен бастап қолданстағы 10 заң өз күшін жояды, оның ішінде «Қазақстан Республикасындағы мүгедектігі ар жандарға және асыраушысынан айырылғандарға берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы» заңы да бар.
Ал қолданысқа енгізілетін кодексте олардың барлық нормалары жинақталып, тиісті тараулар барынша қамтылған. Оның үстіне кейбір фрагменттер негізінен өзгеріссіз сақталады. Атап айтқанда, «Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыға құқық және оны тағайындау шарттары» 175-бабында мүгедектігі бойынша да, асыраушысынан айырылуы бойынша да жәрдемақы алуға құқығы бар адамдардың өз таңдауы бойынша бір жәрдемақы алуға құқығы бар екені тағы да айтылған. Бірақ ерекше жағдайлар туралы мақаланың басқа тармақтарында ештеңе көрсетілмеген. Осыған байланысты бұрын енгізілген түзетулер қайтадан заңнамадан алынып тасталғандай көрінуі мүмкін.
Алайда бұл нормалар «Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы мөлшері» Кодексінің 177-бабында басқа редакцияда жазылған. Мүгедектік кезеңінде асыраушысынан айырылған мүгедектігі бар балаларға және бала кезінен мүгедектігі бар жандарға мүгедектік бойынша жәрдемақы мөлшері асыраушысынан айырылу бойынша жәрдемақы мөлшеріне ұлғайтылатыны түсіндіріледі. Яғни, Әлеуметтік кодекске сәйкес, асыраушысынан айырылған мүгедектігі бар балалар да қосарланған жәрдемақы алады.
Сонымен бірге, жаңа заңның енгізілуіне байланысты мүгедектік және асыраушысынан айырылу бойынша жәрдемақы да артуы тиіс. Сондай-ақ Әлеуметтік кодексте бірінші топтағы мүгедектігі бар жанға күтім жасаушыға төленетін төлем мемлекеттік арнаулы жәрдемақылар тізімінен алынып тасталған. Бірақ ол заңнан алынып тасталмаған, бірақ «Мүгедектерді мемлекеттік қолдау» 13-тарауына көшкен. Бұл ретте жәрдемақы да 1 шілдеден бастап – ең төменгі күнкөріс деңгейі 1,4-тен 1,61-ге дейін (2023 жылы 56 794 теңгеден 65 313 теңгеге дейін) өседі.
