Қыркүйекте Қазақстанда балалары бар отбасыларға ажырасуды рәсімдеу ережелері жұмыс істей бастады.
Осыдан бірер апта бұрын ғана кәмелетке толмаған балалары бар ерлі-зайыптылар ажырасу үшін жауапкер тұрған жердегі аудандық немесе қалалық сотқа жүгіну жеткілікті болды. Некені сот тәртібімен бұзу ерлі-зайыптылар тиісті арыз берген күннен бастап алты ай ішінде жүзеге асырылды.
«Күйеуіммен былтыр ажырасқанбыз. Ажырасу екі жақтың келісімімен болғанымен, арамызда эмоцияға байланысты шешім қабылданды. Мен ешкімді кінәлап отырған жоқпын, әрине. Бірақ сол кезде біздің елде ажырасудың оңай екені маған біртүрлі болып көрінді. Ресми түрде. Қалауымыз жеткілікті — баланың болуы ешқандай әсер етпейді », — деді журналистке ажырасқан астаналық тұрғын.
Қалай болды
Енді 1 қыркүйектен бастап балаларға қатысты барлық істер кәмелетке толмағандар істері жөніндегі соттарға, соның ішінде некені бұзу туралы істерді қарауға жіберіледі.
Күшіне енген түзетулер туралы видеолар әлеуметтік желіні басып үлгерді.
Алайда қазақстандық заңгер Данияр Байғабатов түсіндіргендей, бұл шара бірінші кезекте азаматтық соттарға түсетін салмақты азайту мақсатында қабылданған.
«Енді кәмелетке толмаған балалары бар барлық некені бұзуды кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған соттар қарайтын болады. Егер балалары болмаса, некені бұзу ісін жергілікті атқарушы органдар да қарайды», — деп түсіндірді Байғабатов.
Кәмелетке толмаған ортақ балалары бар ерлі-зайыптылар арасындағы некені бұзудан басқа, кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі соттарға қосымша функциялар берілді:
кәмелетке толмаған балалары болған кезде мүлікті бөлу; баланың тұрғылықты жерін анықтау, оның ішінде бала ата-анасының бірімен Қазақстаннан тысқары жерге тұрақты тұрғылықты жеріне көшу жағдайларын қарастыру; егер бала олардан бөлек тұрса, ата-анасының және жақын туыстарының қарым-қатынас тәртібін айқындау; ата-ана құқықтарынан айыру (шектеу) және қалпына келтіру (шектеулерді жою); баланы асырап алу және оның күшін жою; кәмелетке толмағандарды ұстаудың ерекше режимі бар арнаулы білім беру ұйымдарына жіберу; кәмелетке толмағандарға қорғаншылық пен қамқоршылық (патронажға) байланысты дауларды шешу; әке болуды анықтау және алимент өндіру; он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағанды өз кiрiсiне өз бетiнше билiк ету құқығын шектеу немесе айыру туралы арыздар; алимент мөлшерін өзгерту, алимент төлеуден босату, кәмелетке толмаған балаларды асырау үшін өндірілген алимент бойынша берешекті өтеу;
Сонымен қатар кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын даулар бойынша азаматтық істерді кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттары қарайды және шешеді.
«Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес некені бұзу туралы істі қарау мерзімі алты айға дейін. Бірақ іс жүзінде бұл басқаша. Сондай-ақ тараптардың бірі ажырасуға қарсы болған қосымша сәттер бар — бұл жағдайда ажырасудан бас тартылады. Сондай-ақ ерлі-зайыптыларды татуластыру үшін медиаторларға жүгінуге болады. Өйткені эмоцияға байланысты ажырасып кететін кездер болады. Менің тәжірибемде мұндай жағдай жақында болды», — деп қосты Данияр Байғабатов.
Еске салайық, 2023 жылғы наурызда Сенат депутаттары бірінші оқылымда кейбір заңнамалық актілерге іс жүргізу заңнамасын жетілдіру және сот жүйесін реформалау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар қабылдаған болатын.
Апелляциялық сатыдағы соттың істі бірінші сатыдағы сотқа қайтармай мәні бойынша қарау өкілеттігі де кеңейтіледі.
