Неліктен кварц шамынан болатын күйік қауіпті және алғашқы медициналық көмек қандай деген сұраққа медицина ғылымдарының кандидаты, ҚазНИИ Алматы қалалық ауруханасының мүйіз қабығының аурулары бойынша кеңесшісі Ботагөз Ысқаққызы Исергепова жауап берді.
Нұр-Сұлтан қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектептерінің бірінде мектеп оқушылары көздерінен күйік алды. Олар мемлекеттік емтиханды 1,5 сағат ішінде кварц шамын қосып тапсырған. Кейін төрт бала денсаулығына шағымданып балалар ауруханасына жеткізілді. Ботагөз Ысқаққызының айтуынша, коронавирустық пандемия кезінде кварц шамдарымен аурудың алдын-алу және емдеу құрбандарының саны айтарлықтай өскен.
Көздің ультракүлгін сәулелерден зақымдануы — электрофтальмия немесе фотокератит, дәнекерлеушілерде, медициналық қызметкерлерде ашық типтегі кварцтық шамдармен жұмыс жасағанда, сондай-ақ күн сәулесінің үлкен массасынан қар, су, құм шағылысқан күн сәулесінің әсерінен арнайы қорғаныс құралдары болмаған кезде туристерде орын алады.
Бұл күйіктер бұрыннан белгілі, бірақ пандемия кезінде олар ерекше өзектілікке ие болды. Кварц шамдарымен аурудың алдын алу және емдеу құрбандарының саны біздің елімізде ғана емес, бүкіл әлемде өскен», — деді Исергепова.
Дәрігердің айтуынша, кварц шамдарын пайдалану кезінде болатын күйік қаупі туралы барлығы біледі, бірақ азаматтар аталмыш шамдарды қауіпсіздік ережелерін ескермей қолдана береді.
Кварц шамдарының көгілдір жарығы қараңғыда, түнде айқын көрінеді, ал медициналық мекемелердің қызметкерлері кварц кезеңінде адамдардың кварц астына баруына мүмкіндік бермейді. Бірақ таңертең және түстен кейін жақсы жарықтандырылған кезде кварц шамының көгілдір шамы байқалмайды. Сондықтан мұндай күйіктер балабақшаларда, мектептерде орын алып жатады, олар күндіз қосылады және байқалмай қалып жатады. Адам кварц қосылған бөлмеде бірнеше сағатты өткізе алады және кешке қарай қауіпті көгілдір ультракүлгін сәулесінің жарқылын анықтай алады. Зардап шегуші кварцтың әсері қаншалықты көп болған сайын, көзге, кейде бет терісіне және дененің басқа ашық жерлеріне соғұрлым қатты зақым келеді, — деп түсіндірді дәрігер.
Ашық типтегі кварц шамдарының ультракүлгін спектрі көздің мүйіз қабығы мен шырышты қабығының (конъюнктива) күйіп қалуына әкеледі. Адам ультракүлгін сәулеленуін мүлдем сезінбейді, сәулелер көзге ауыртпалықсыз өтіп, көздің мембраналарын зақымдайды, күйік тетіктерін іске қосады және 4-10 сағаттан кейін көзде ауырсыну пайда болады, ол біртіндеп ұлғаяды және жан төзгісіз болып қалады, көздер қызарып, көздерде қатты лакримация, құм сезімі пайда болады. Көздегі ауырсынуды күтпестен, офтальмологпен кеңесу керек.
Ең бастысы: өзін-өзі емдеуге болмайды! Көздің күйдірілген беті инфекцияларға және осындай жағдайларды емдеуге тағайындалмаған дәрілік заттардың әсеріне өте сезімтал. Мамандардың бақылаулары бойынша, асқынулар әлдеқайда электрофтальмияның өзімен емес, оның дұрыс емделуімен, көбінесе өзін-өзі емдеумен байланысты. Көздің қызаруымен күресуге тырысып, пациенттер вазоконстрикторлы дәрі-дәрмектерді Визин, Визор, Динаф және басқа тамшыларды пайдаланады. Бұлай істеуге мүлдем болмайды! Көздің қызаруы және сулануы — бұл көздің күйікке қарсы қорғаныс реакциясы. Көзді антибиотиктермен және танымал тетрациклин майымен «емдеудің» қажеті жоқ. Көзді ағын сумен шаюдың қажеті жоқ, бұл жағдайда инфекцияны жұқтыру қаупі бар, деп ескертеді дәрігер.
Исергепова мамандандырылған медициналық көмекке дейін кварц шамының күйіп қалуының құрбанының ауырсыну сезімін қалай жеңілдетуге болатындығы туралы бірнеше кеңестер берді.
1. Зардап шегуші салқын, қараңғы болғаны дұрыс.
2. Көзге 10-15 минут салқын сумен суланған губкалар/ майлықтар басқан жөн.
3. Көзге стерильді ампулалық тұзды тамызуға болады (барлық дәріханаларда сатылады). Бұл ерітінді аллергия немесе басқа жанама әсерлер туғызбайтын стерильді су болып табылады. Оны жаңа туған нәрестеге де пайдаланады. Ерітінді стерильді шприцке алынып, инесіз, көзге және қабаққа тигізбестен, әр сағат сайын тамызып — күйік алғаннан кейінгі келесі 2-3 күнде және бірінші 2 сағат сайын пайдалану қажет.
4. Одан әрі дәрі-дәрмекпен емдеуді офтальмолог тексеруден кейін тағайындайды.
