Не жәрдемақы, не зейнетақы — Қазақстандағы мүгедектігі бар зейнеткерлер қиын таңдау жасауға тиіс болып отыр. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мұндай механизмді «көп деңгейлі әлеуметтік қорғау» деп атады.
Қазақстанда мүгедектігі бар жандарға тиісті жәрдемақы берілгені белгілі. 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап бірінші топтағы мүгедектігі бар жандар 65 860 теңге, екінші топтағы мүгедектігі бар жандар– 52 483 теңге, үшінші топтағы мүгедектігі бар жандар – 35 675 теңге алады. БЖЗҚ мәліметтері бойынша, 2021 жылдың мамыр айының басында Қазақстанда орташа зейнетақы 100 мың теңгені құрады.
Мүгедектігі бар зейнеткерлер зейнетақыны да, мүгедектігі бойынша жәрдемақыны да ала алмайтыны белгілі болды. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі халықтың бұл тобына қандай әлеуметтік төлемнің тиімдірегін таңдау керек дейді.
Агенттік мұны «әлеуметтік қорғаудың көп деңгейлі жүйесі» деп атайды. Бұған әлеуметтік қамсыздандырудың базалық, арнайы және қосымша деңгейлері кіреді — заң бойынша төлемдерді бір деңгейден алу мүмкін емес.
Зейнетақы, сондай-ақ мүгедектігі бар жандарға және асыраушысынан айырылу бойынша жәрдемақылар базалық деңгейге жатады, яғни Қазақстан азаматы төлемдердің осы түрлерін бір мезгілде ала алмайды, оған бір нәрсені таңдау қажет болады.
«Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Еңбек және Халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мүгедектігі бар жандар мен жасына байланысты зейнетақысы бойынша мемлекеттік әлеуметтік төлемдерді бір уақытта алу мүмкіндігін қарастырмай отыр», — деп хабарлады департамент.
Мүгедектігі бар зейнеткерлерге тағы не берілу тиіс
1999 жылғы 1 сәуірге дейін халықтың әлеуметтік қорғалатын топтарына заттай жеңілдіктер берілді: бұл тұрғын үйді ұстауға, коммуналдық қызметтерге, отынға, телефонды пайдалануға, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге, оптикаға, қоғамдық көлікте жол жүруге арналған шығыстарды төлеу, жергілікті мерзімді баспасөздің бір атауына жазылу. Сол күннен бастап заттай жеңілдіктер арнайы мемлекеттік жәрдемақыға (АМЖ) ауыстырылды. 2021 жылы бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар жандарға 4 347 теңге, үшінші топ – 1 867 теңге көлемінде АМЖ алады.
Мүгедектігі бар зейнеткерлер зейнетақыдан/жәрдемақыдан және АМЖ-дан басқа мемлекеттен арнайы қаражат (жүргіш, таяқ және балдақ), сондай-ақ тиісті медициналық және әлеуметтік көмек алады. Қазақстандағы мүгедектігі бар жандар әлеуметтік қамсыздандырудың барлық түрлерін мына жерден көре аласыз.
Шамасы, министрлік бұл зейнеткерлерге кем дегенде дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету үшін жеткілікті деп санайды. Естеріңізге сала кетейік, 2020 жылы олардың бағасы 10% — ға өсті.
Естеріңізге сала кетейік, 2021 жылғы наурызда БЖЗҚ зейнетақыны есептеудің жаңа формуласы туралы жариялады. Қорда белгілі бір санаттағы азаматтар үшін, атап айтқанда бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігі бар (мерзімсіз) жандар үшін, сондай-ақ жинақтары жиынтығында кемінде 60 ай мерзім ішінде міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптасқан зиянды және қауіпті өндірістерде жұмыс істеген адамдар үшін төлемдер ұлғайтылатынын мәлімдеді.
