Соңғы екі айдағы мәліметтер бойынша Нұр-Сұлтан мен Маңғыстау облысында ең төменгі күнкөріс деңгейі ең төменгі жалақыдан асып түскен.
Жан басына шаққандағы ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасы негізгі азық-түлік өнімдерін, азық-түлік емес тауарларын сатып алуға және бір елдің, облыстың немесе қаланың бір тұрғынына айына ақы төленетін қызметтерді төлеуге қажетті сома.
Қазақстанда жан басына шаққандағы ең төменгі күнкөріс деңгейінің мөлшері ай сайын анықталады, оның ішінде аз қамтылған отбасыларға атаулы әлеуметтік көмек тағайындау үшін. Оны зейнетақы төлемдерінің мөлшерін, мүгедектігі бар жандарға берілетін жәрдемақыны, асыраушысынан айырылуды және т.б. анықтау үшін жыл басында белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейімен шатастыруға болмайды. Биыл ол 34 302 теңгені құрайды.
Жан басына шаққандағы ең төменгі күнкөріс деңгейінің «өзгермелі» мәніне қайта оралсақ, біз оның орташа айлық жалақының мөлшері немесе тауарлар мен қызметтердің орташа құны сияқты әр аймақ үшін әр түрлі екенін байқаймыз. Қазақстанда орташа есеппен ағымдағы жылдың шілдесінде Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, маусыммен салыстырғанда 339 теңгеге төмендеп, 38 440 теңгені құрады. Өңірлер бойынша тауарлар мен қызметтердің минималды жиынтығын төлеуге қажетті ең жоғары сома Маңғыстау облысында тіркелді — бір адамға айына 43 952 теңгені құрады. Бұл көрсеткіш бойынша Нұр-Сұлтан екінші орында мұнда жан басына шаққандағы ең төменгі күнкөріс деңгейі 43 365 теңгені құрады. Осылайша бұл екі өңірде КД үшінші жыл үшін 42 500 теңгені құрайтын ең төменгі жалақыдан асып кетті.
Бұл үрдіс екінші ай қатарынан байқалды, маусым айында КД Нұр-Сұлтан мен Маңғыстау облысында тиісінше 43 553 теңге және 44 103 теңге болды. Ал мамырдың өзінде бұл көрсеткіш екі облыста да 40 мың теңгеден сәл асып түсті. Басқа облыстарда да көрсеткіш осы шамада. Алматы да жан басына шаққандағы ең жоғары күнкөріс деңгейі бойынша бірінші үштікке енеді. Мұнда бір тұрғынның ең төменгі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін айына 40 809 теңге қажет. Бірақ елдің үшінші мегаполисі Шымкент қаласы жан басына шаққандағы ең төменгі күнкөріс деңгейі — 35 396 теңге бойынша алғашқы үштікке енді. Премьер Министр КД Ақтөбе облысында — 35 234 теңге, ал Батыс Қазақстан облысында — 34 655 теңге деп атап өтті.
Елдің басқа аймақтарында шілдеде ең төменгі күнкөріс деңгейі Жамбыл облысында 35 397 теңге, Шығыс Қазақстан облысында 39 592 теңгеге дейін болды.
Ең төменгі күнкөріс деңгейінің мөлшеріне бірінші кезекте азық -түлік тауарларының орташа бағасы әсер етеді. Бұл көрсеткішті есептеу кезінде азық-түлік себетінің құны ескеріледі, оған 40-тан астам азық-түлік, оның ішінде ұн, ет және сүт өнімдері, сондай-ақ жемістер мен көкөністер кіреді. Күнкөріс мөлшерін есептеу кезінде олардың құны ғана есепке алынбайды, сонымен қатар елдің орташа тұрғынының айына тұтыну көлемі де ескеріледі. Нәтижесінде азық-түлік себетінің құны ең төменгі күнкөріс деңгейінің 55%-ын құрайды, қалған 45% азық-түлік емес тауарлар мен ақылы маңызды қызметтерге беріледі.
Шілде айында Қазақстанда орташа есеппен алғанда, азық-түлік тауарлары 21 142 теңгені, ал азық-түлік емес тауарлар мен қызметтер — 17 298 теңгені құрады.
Өңірлерге ұқсастығы бойынша ең төменгі күнкөріс деңгейі ел тұрғындарының жынысы мен жасына байланысты бөлінеді. Мұнда бұл көрсеткіштің мөлшеріне тұтынылатын тағам мөлшері әсер етеді. Мысалы, шілдеде 13 жасқа дейінгі балалардың ең төменгі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін 30 547 теңге қажет болды. Зейнеткерлер мен қарттар үшін қосымша КД — 35 985 теңге. Олардың артынан еңбекке қабілетті жастағы әйелдер мен 14 жастан 17 жасқа дейінгі жасөспірім қыздар үшін — тиісінше 36 378 теңге және 37 153 теңге болды.
Бірақ ерлер мен жасөспірім ұлдар тауарлар мен қызметтердің минималды жиынтығын ұсыну үшін тағы да ең төменгі жалақыдан жоғары — тиісінше 45811 теңге және 48490 теңге қажет.
Ең төменгі күнкөріс деңгейі — бұл адамның өмір сүруі үшін қажетті ең төменгі мөлшер екенін атап өтеміз. Әдетте адамның қалыпты өмір сүру үшін бұл көрсеткіштер көбірек қажет екені анық.
