Оқу жылы басталмай жатып-ақ Алматы облысында оқушылардың сырт келбетіне байланысты жанжал туындады.
Форма қажет пе?
Тамыз айының басында Білім министрі Асхат Аймағамбетовтің Facebook желісіндегі профилінде балаларды алдағы 1 қыркүйекке дайындауға байланысты жағдайды түсіндіргендей хабарлама пайда болды.
Барлық жағымды және жағымсыз жақтарын таразылай келе, біз түрлі жағдайларға байланысты балаларына мектеп формасын ала алмайтындар үшін оны тағы бір жылға киюді талап етпейміз деп шештік. Балалар уақытша, тек келесі оқу жылында мектепке тек мектеп формасымен ғана емес, классикалық стильдегі киімдермен де бара алады, деп жазды министр.
Әрине бұл жаңалық бірден БАҚ пен әлеуметтік желілерге тарады. Бұл жаңалықпен басқалармен қатар Алматы облысының Жамбыл ауданындағы ауылдардың біріндегі мектеп оқушыларының ата-аналары да танысты. Пайдалы ақпаратқа сілтеме сыныптың чатына жіберіліп, сынып жетекшісінің екіұшты реакциясына тап болды.
Ватсапта біздің сынып жетекшіміз мектеп формасы міндетті түрде болуы керектігін айтты. Министр айтқан классикалық стильдегі киім емес, толық жиынтықтағы форма. Ол біреудің төрт немесе бес баласы бар екеніне қарамайды және оларды пандемияда, карантинде киіндіру өте қиын», — деді ашулы аналардың бірі.
Бұл мұғалімнің аудио хабарламаларында:
Құрметті ата-аналар! Естеріңізде болсын, жыл бойы балалар әлі де мектепке барады, ал мектепте жүргенде олар мектеп формасын киюі керек. Сіз жағдайды көріп отрсыздар, ешкім ештеңеден қорғалмаған. Бірақ балаларға форманы дайындап қойыңыздар. Қалай болғанда да, бұл біздің балаларға, тәртіпке, олардың оқу процесінің «тәртібіне» қажет болады. Менің ойымша, бұл мәселе БАҚ-та жарияланатын нәрсеге емес, сіздерге, ата-анаға тікелей байланысты.
Айтпақшы, ақпарат көзінің сілтемесі — білім министрінің лауазымының өзі мұғалімді сендіре алмаған. Сонымен қатар сынып жетекшісі күтпеген жерден мектеп формасы қандай болу керектігі туралы өз көзқарасымен бөлісуге шешім қабылдады.
Бұрын басқалар сияқты бірыңғай қара көк формасы мен ел туының түсінде галстук болған. Биылғы жылы бүкіл мектептің ішінде тек біздің сыныпта ғана ер балалардың екі галстугы болуы керек – жалаумен түстес және көк. Екіншісі — ерекше жағдайларға арналған. Қыздар қарапайым күндері ақ бантик, ал салтанатты күндері көк түсті бантик киюі керек. Бұл ереже қайдан пайда болды, бұндай ешқашан болған емес?! — деп ашуланды ата-ана.
Ол мектеп жарғысында да, директордың арнайы бұйрығында да мұндай нормалар жоқ екенін атап өтті. Басқа сыныптар өздерінің киім үлгісін ұстануды жалғастыруда.
Менің екі балам бар. Ал үлкен ұлдың сынып жетекшісімен, сол мектепте ешқандай мәселе жоқ. Ал кішісінің сынып жетекшісі ережелерді өзі шығаратын сияқты.
«Ерекше» сыныптың ата-анасы мұғаліммен болған қақтығысты директор арқылы шешуге тырысты ма деген сұраққа әңгімелесуші диалог жасауға тырысулар болды деп жауап берді, бірақ «директор тіпті тыңдамады» дейді.
Біз бастапқыда балаларымызға сынып жетекшісін ауыстыру туралы өтінішпен жүгіндік. Алайда директор бұны біздің «қыңырлығымыз» деп шешті, бізге мән бермеді, — деп шағымданады мектеп оқушысының анасы.
Ата-аналар мұғалімдері туралы шағым жазбады: олар балаларына болашақта төнуі мүмкін проблемалардан қорқады. Сондықтан оның қызметіне сын тек мектеп қақпасынан тыс және жеке хат алмасу кезінде ғана айтылуда.
Соған қарамастан мектеп оқушыларының отбасылары биылғы жылы «принципті мәселе» формасына ие болмайды:
Барлық ата-аналар көйлек, шалбар немесе джинсы киетінін айтты. Өткен жылы мен мектеп формасын сатып алдым, біз «қашықтықтан» оқыдық. Балаға ол киімдер биыл сыймай қалды, енді ешкімге қажет емес киілмеген киімдер қалды.
Қайсысы арзан?
Бұған дейін Асхат Аймағамбетовтың жоғарыда айтылған жазбасының астында «еркін форманы бір жылға дейін рұқсат беру» деген тақырыпта қызу талқылау болды. Тәртіптің аспектілері көтерілді, баланың өзін-өзі бағалауын қолдау мақсатында ата-аналардың қымбат «азаматтық» киімге ақша жұмсамағысы келмейтіні туралы мәселелер көтерілді. Талқылауда «қайсысы арзан» деген дилемма да қозғалды. Түсініктемелерде көптеген ата-аналар көпшілігінің мектеп формасын алуға болатынын, ал классикалық стильдегі жаңа сапалы киімдер отбасылардың бюджетіне зиян тигізетінін айтты.
Біздің кейіпкеріміз бұл пікірмен келіспейді:
Өз басым, екі баласы бар маған мектеп формасының толық жиынтығынан гөрі, оларға көйлек пен шалбар бөлек сатып алу оңайырақ. Бұған қоса, ортақ форма балаларды «теңестіреді», форма бойынша отбасы табысының деңгейі туралы қорытынды жасау мүмкін емес дейді. Бұл шындыққа жанаспайды — тіпті матаның кесілуі мен сапасына қарап, кімнің киімі қымбат, кімнің киімі арзан екенін көруге болады. Айталық,былтыр 30 мың теңгеге форма алдым. Оның сапасы енді көңіл көншітпейді. Биыл мен балаларымның ел қатарлы болғанын қалаймын, сондықтан маған жақсы көйлектер мен шалбарларды бөлек сатып алу оңай, ақшасы да арзан болады. Қазір мен бір шалбар аламын және қыс жақындағанда басқа жылы шалбар сатып алмақпын.
Ресми түрде
Білім және ғылым министрлігінде 2021-2022 оқу жылында мектеп формасын кию қажеттілігі туралы сұраққа екіұшты жауап берді. Бір жағынан мекеме «білім берудің зайырлы сипатын енгізу және жаңа оқу жылында жалпы білім беретін мектептердегі оқушылар арасындағы әлеуметтік, мүліктік және басқа да айырмашылықтардың белгілерін жою мақсатында талаптарға сәйкес жұмыс жалғастырылатынын көрсетті. Орта білім беру ұйымдары үшін міндетті мектеп формасы — қазіргі күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдайда орта білім беру ұйымдарына іскерлік, классикалық стильде ыңғайлы киіммен келуге рұқсат етіледі.
Заңнамаға сәйкес оқушылардың мектеп формасын сақтауы үшін жауапкершілік оқу мекемесінің басшысына жүктеледі. Сынып жетекшісінің мойнына оқушылардың сыртқы келбетке қойылатын талаптарды орындауын бақылау жүктеледі.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде сынып жетекшісінің оқушыларға мектеп формасын сақтауға және классикалық, іскерлік стильдегі киімдерді киюге қойылатын талаптары заңды, деп қорытындылады министрлік.
Алматы облысының білім басқармасы Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 47 бабы, 1 15-тармағына, 49-баптың 2-тармағы және 7-тармақшасына сілтеме жасады, оларға сәйкес білім алушылар, олардың ата-аналары немесе басқа заңды өкілдері білім беру ұйымында белгіленген форманы сақтауға міндетті. Алайда қазіргі эпидемиологиялық жағдайда Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіне іскерлік, классикалық стильде ыңғайлы киіммен орта білім беру ұйымдарына баруға рұқсат етілгені түсіндірілді.
Бізде бар ақпарат бойынша жанжал туындаған Жамбыл облысының білім басқармасы алдағы оқу жылында мектеп оқушыларының сыртқы келбеті туралы сұрақты ата-аналарға түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.
Қазақстан Республикасының ӘҚБтК 91 бабына сәйкес уәкілетті органның шешімімен келіспеген жағдайда, сіз оны жоғары тұрған органға, жоғары тұрған лауазымды тұлғаға шағымдануға құқығыңыз бар, — деп қорытындылады басшылықта.
