22-23 қыркүйекте Алматыда өткен «Офтальмологиядағы дәстүрлер мен инновациялар» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда Қазақстанның жетекші неонаталдық офтальмологтары Қазақстанда ретинопатия салдарынан шала туылған нәрестелердегі көру қабілетінің бұзылуының артуы тоқтатылғанын растады. Бұл дәрігерлердің, қайырымдылық қорларының және ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бірлескен күш-жігерінің арқасында болды, деп хабарлайды.
Қазақстанда жылына 22 мыңнан астам шала туған нәресте дүниеге келеді. Толық соқырлықтың даму қаупі жоғары 4 мың балаға тордың ауыр ауруы – шала туылғандардың ретинопатиясы диагнозы қойылған. 2023 жылдың қыркүйегіндегі жағдай бойынша қауіпті аймақтағы шала туылған нәрестелердің 3100-ден астамына немесе 78%-ға диагноз қойылды, оның ішінде 927 балаға жоғары білікті офтальмологтардан уақтылы медициналық көмек көрсетілді, оларға 24 сағаттан 72 сағатқа дейін көрсетілді.
Шала туылған нәрестелердегі ретинопатияны диагностикалау дәрігердің жоғары кәсібилігін және арнайы жабдықтың болуын талап етеді — офтальмоскоптар, тор камералары, офтальмологиялық лазерлер. ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Ана мен бала денсаулығын қорғау департаментінің директоры Мағрипа Ембергенованың айтуынша, қайырымдылық қорларының қолдауының арқасында Қазақстанда шала туылғандардың ретинопатиясы мәселесі сәтті шешілді.
«Балалардың туғаннан мүгедектік деңгейін төмендету үшін біздің алдымызда диагностикалық жабдықтың өткір тапшылығы жағдайында шала туылған барлық нәрестелерді офтальмологиялық скринингпен жедел қамту – ең күрделі міндет тұрды. «АЯЛА» қайырымдылық қоры мен «Қазақстан халқы» қорының бірлескен күш-жігерінің арқасында өңірлерден келіп түскен офтальмоскоптарға деген барлық қажеттіліктер сәтті орындалды. Медициналық көрсеткіштер болса, балалар қазір Астана мен Алматыда ғана емес, еліміздегі тағы жеті перинаталдық орталықта лазерлік түзетуден өтеді. Бұл ел үшін елеулі жетістік. Ол денсаулық сақтауды жақсарту және балалардың көру қабілетін сақтау бойынша маңызды жұмысты көрсетеді. Жаппай офтальмологиялық скрининг пен лазерлік хирургияны енгізу жаңа туған нәрестелердегі көру қабілетінің әртүрлі патологияларын дер кезінде диагностикалау мен емдеуді қамтамасыз етеді деп сенеміз», — деп атап өтті Мағрипа Ембергенова.
«АЯЛА» қайырымдылық қоры еліміздегі 16 медициналық орталықты офтальмоскоппен, 5 лазерлік қондырғымен және 5 ретинальды камерамен қамтамасыз етті. Офтальмологтардың, қайырымдылық қорларының күші мен білімін біріктіріп, қазақстандықтар мен демеуші компаниялардың қолдауы небәрі 1,5 жыл ішінде еліміздің ең жас азаматтарының соқырлық ауруының алдын алуда үлкен серпіліс жасады.
«Осыдан бір-екі жыл бұрын жыл сайын жүздеген бала аналарының көзінен нұр мен махаббатты көрмей, көру қабілетінен айырылды. Ата-аналар ретинопатияны емдеуге шетелге жіберу туралы өтінішпен қайырымдылық қорларына қайта-қайта хабарласуға мәжбүр болды. Өкінішке орай, мұндай емдеу әрқашан сәтті бола бермейді, өйткені өте ерте кезеңде, тіпті туғаннан кейінгі бірінші айда ретинопатияны тоқтату үшін қымбат уақытты жоғалтып алады. Қазір елімізде шала туылған нәрестелердің көз торын диагностикалау да, лазерлік коагуляциялау да кең тараған. Кешенді тәсіл шала туылған нәрестелер эпидемиясының ретинопатиясын тоқтатуда шешуші рөл атқарды. Бұл – 15-тен астам балалар офтальмологтарының біліктілігін арттыру, оның негізгі әзірлеушісі медицина ғылымдарының кандидаты Әсел Үсенбайқызы Шарипованың ретинопатия бойынша ұлттық клиникалық хаттаманы бекітуі және Қазақстанның барлық перинаталды орталықтарын қажетті диагностикалық және лазерлік хирургиялық құралдармен қамтамасыз ету», — деп атап өтті AYALA қайырымдылық қорының негізін қалаушы және президенті Айдан Сүлейменова.
«ДОМ» қоғамдық қорының және Аружан Саинның арқасында көп жылдар бойы ретинопатияның анағұрлым ауыр, қайтымсыз дерлік түрлерімен ауыратын шетелдегі балаларға хирургиялық көмек көрсету жұмыстары жүргізілуде. Неонатальды офтальмологтар үшін Қазақстанда және республикадан тыс жерлерде біліктілікті арттыру бағдарламалары ұйымдастырылады.
Елімізге алғаш рет шала туылған нәрестелердің ретинопатиясын емдеудің жетекші әлемдік сарапшылары – бірегей KIDROP бағдарламасын әзірлеушілердің бірі доктор Ананд Винекар және балалардағы витреоретинальды хирургия бойынша ірі халықаралық сарапшы доктор Никхил Пал келді. Үнді сарапшылары шала туылған нәрестелердегі ретинопатия мәселесін ынталы дәрігерлердің белсенді қатысуымен және қайырымдылық ұйымдарының қолдауымен мемлекеттік деңгейде кәсіби түрде шешуге назар аударды.
«Шала туылған нәрестенің ретинопатиясы ата-аналар тарапынан соңғы жылдары біздің қорға тіркелген ең жиі кездесетін диагноз болып табылады. Бүкіл қызмет ету кезеңінде біздің «ДОМ» қорымыз 2369 балаға 3751 операцияны, оның ішінде 2010-2023 жылдар аралығында ретинопатия бойынша 632 операцияны төлеген болатын. Балалар Ресей мен Үндістанның клиникаларына жіберіледі, онда офтальмологиялық хирургтар балалардың көру қабілетін сақтауға тырысады. Қазақстанда олар жұмыс істейді және Шала туылған нәрестелердің ретинопатиясына медициналық көмекті дамытудың бастамашысы және жетекшісі Әсел Шәріпова ұсынатын дәрігерлер бұл мәселені әртүрлі деңгейде насихаттап жатыр. Бұл дарындылар дер кезінде дертті анықтап, ең кішкентай науқастарымызға ота жасайды. Еліміз ауруханаларды диагностика мен ота жасауға арналған соңғы үлгідегі құрал-жабдықтармен жарақтандыруда AYALA қорынан баға жетпес көмек алуда, бұл үшін оларға үлкен алғыс», — деді Аружан Саин.
«Шала туылған нәрестелердің ретинопатиясы» жобасының бастамашысы және әзірлеушісі Шәріпова Әсел Үсенбайқызы қазақстандық балалар офтальмологтарының кәсібилігі мен біліктілігіне сенетін жас пациенттердің ата-аналарының осы мәселені саналы түрде қатысуы мен ұтымды қабылдауының арқасында деп санайды. Дәрігерлердің жанкештілігі, қиындықтарды жеңуге және өсуге дайындығы және қайырымдылық қорлардың қолдауының арқасында еліміздегі балалық соқырлық мәселесін шешуде керемет нәтижелерге қол жеткізілді:
«Тек осы себепті біз шала туылған нәрестелердің ретинопатиясы мәселесін жойып, қысқа мерзімде Қазақстандағы әрбір шала туған нәрестенің көру мүмкіндігін қамтамасыз ете алдық».
