Ғылым және жоғары білім министрінің міндетін атқарушының бұйрығымен 2024 жылғы 3 сәуірде Мемлекеттік білім беру несиесін беру және орналастыру Ережелері бекітілді.
Мемлекеттік білім беру несиесі студенттерге жоғары оқу орнын төлеу үшін беріледі, оған Қазақстан Республикасының азаматтары өтініш бере алады.
Мемлекеттік білім беру несиесін беруді және орналастыруды қамтамасыз ету мемлекеттік білім беру кредитінің бюджеттік бағдарламасының әкімшісі болып табылатын уәкілетті орган айқындайтын операторға жүктеледі.
Мемлекеттік білім беру несиесі пайызсыз, теңгемен он жыл мерзімге беріледі.
Бұл ретте қарыз алушылардың мынадай санатына 15 жыл мерзімге және оқуды аяқтағаннан кейін алты ай ішінде мемлекеттік білім беру кредиті беріледі:
жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар;
бірге тұратын төрт және одан да көп кәмелетке толмаған балалары бар көп балалы отбасылардан шыққан балалар, оның ішінде жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік бағдарламалар бойынша күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын балалар, олар он сегіз жасқа толғаннан кейін білім беру ұйымдарын бітірген уақытқа дейін (бірақ 23 жасқа толғанға дейін);
мүгедектігі бар балалар;
аз қамтылған отбасылардан шыққан балалар.
Мемлекеттiк бiлiм беру несиесін игеру мерзiмi қарыз алушының ЖЖОКБҰ-да оқу уақыты болып табылады, оның iшiнде мұндай оқуға төлем әрбiр алдағы академиялық кезең (семестр) үшiн жүргiзiледi.
Мемлекеттік білім беру несиесі келесі критерийлерге сәйкес келетін үміткерлерге беріледі:
жоғары білімнің білім беру бағдарламалары бойынша ҚР аумағында ЖЖОКБҰ-да оқығаны үшін ішінара ақы төленетін білім беру грантының иегерлеріне;
тұрақты табыс көзі бар, кемінде бір еңбекке қабілетті ҚР азаматына кепілдік берген. Бұл өлшем жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар санатына жататын қарыз алушыларға қолданылмайды;
2025 жылғы 1 қаңтардан бастап тағы бір тармақ енгізіледі:
ЖЖОКБҰ-да оқудың барлық кезеңінде білім беру қызметтерінің жалпы құнының кемінде 10% — ы мөлшерінде жиынтық жинақтары бар білім беру жинақтау салымы туралы тіркелген шарты немесе білім беру жинақтау сақтандыру шарты бар үміткерлерге.
Мемлекеттік білім беру несиесін тағайындауға қатысу үшін өтініш беруші өтініштерді қабылдаудың басталғаны туралы ақпаратты орналастырғаннан кейін 30 жұмыс күнінен кешіктірмей операторға электрондық форматта мынадай құжаттарды ұсына отырып өтініш береді:
өтініш берушінің жеке басын куәландыратын құжат;
үміткер мен ЖЖОКБҰ арасында жасалған білім беру қызметтерін көрсету туралы шарт;
өтініш берушінің оның жеке деректерін жинауға және өңдеуге келісімі;
өтініш берушінің операторға кредиттік бюроларға ол туралы ақпаратты беруге келісімі;
өтініш берушінің операторға несиелік есеп беруге келісімі;
өтініш берушінің мемлекеттік білім беру кредиті шеңберінде кредиттік шартқа немесе байланысты шарттарға қол қоюға заңды өкілдерінің нотариалды куәландырылған келісімі (кәмелетке толмаған үміткерлер үшін);
кепілгердің жеке басын куәландыратын құжат (кепілгер болған жағдайда);
кепілдік берушінің оның жеке деректерін жинауға және өңдеуге келісімі (кепілгер болған жағдайда);
кепілгердің операторға кредиттік бюроларға ол туралы ақпаратты беруге келісімі;
кепілгердің операторға несиелік есеп беруге келісімі (кепілгер болған жағдайда);
жұмыс берушінің аты-жөні мен деректемелері және кепілгердің лауазымы (кепілгер болған жағдайда) көрсетілген кепілгердің жұмыс орнынан анықтама;
зейнетақы жарналары туралы анықтама немесе соңғы алты айдағы кепілгердің жеке зейнетақы шотынан үзінді көшірме.
Оператор өтініш берушіні мемлекеттік білім беру қарызын тағайындау туралы хабардар еткеннен кейін бес жұмыс күні ішінде өтініш беруші мен оператор арасында мынадай негізгі ақпаратты қамтитын қарыз шарты және тиісті шарттар жасалады:
шарттың нысанасы;
білім беру қызметтерін көрсету туралы шартта көзделген бағамен бүкіл оқу мерзіміне теңгемен мемлекеттік білім беру кредитінің жоспарланатын мөлшері;
келісім-шарт уақыты;
мемлекеттік білім беру кредитін тағайындау;
мемлекеттік білім беру кредитін беру шарттары мен өтеу мерзімдері;
тараптардың құқықтары, міндеттері және деректемелері;
кепілгер(лер) туралы мәліметтер;
тараптардың жауапкершілігі;
шартты бұзу шарттары.
Оператор білім беру бағдарламаларының тобына тікелей білім беру жинақтау салымына немесе білім беру жинақтауын сақтандыру шарты бойынша есеп айырысу сомасына мемлекеттік білім беру кредитінен ақша қаражатын нысаналы мақсаты бойынша қолма-қол ақшасыз аударуды жүзеге асырады.
Қарыз алушының мемлекеттік білім беру кредитін өтеуі оператордың шотынан мемлекеттік білім беру кредитінің қаражатын аудару айынан кейінгі айдан басталады.
Қарыз алушының жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мемлекеттік білім беру кредитін өтеуі; бірге тұратын төрт және одан да көп кәмелетке толмаған балалары бар көп балалы отбасылардың балалары, оның ішінде жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жалпы білім беретін немесе кәсіптік оқу орындарының күндізгі нысанында оқитын балалар 18 жасқа толған соң оқу орындарын бітіргенге дейінгі жас (бірақ 23 жастан аспағанға дейін); мүмкіндігі шектеулі балалар; аз қамтылған отбасылардан шыққан балалар ЖЖОКБҰ бітіргеннен кейін алты айдан кешіктірілмей басталады.
Қарыз алушының оқуы мерзімінен бұрын тоқтатылған кезде оны оқытуға жұмсалған соманы қайтаруды қарыз алушының ауруына байланысты оқуы мерзімінен бұрын тоқтатылған не оның жоғары білімнің төлемін толығымен жабатын білім беру гранты бойынша оқуға ауысқан жағдайларын қоспағанда, Қарыз алушы оқуы мерзімінен бұрын тоқтатылған күннен бастап 12 ай ішінде жүзеге асырады, олар басталған кезде оқуға жұмсалған соманы қайтару мемлекеттік білім беру кредитін өтеу кестесіне сәйкес жүзеге асырылады.
Қарыз алушы қайтыс болған немесе қайтыс болды деп жарияланған жағдайда мемлекеттік білім беру несиелері бойынша талаптар тоқтатылады. Кепілгер болған жағдайда, соңғысы қайтыс болуы туралы куәлікті алғаннан кейін 15 жұмыс күні ішінде операторға қарыз алушының қайтыс болуы туралы куәліктің нотариалды куәландырылған көшірмесі және мемлекеттік білім беру кредиті бойынша талапты тоқтату туралы жазбаша еркін нысанда жасалған өтініш беріледі.
Қарыз алушылар мерзімді әскери қызметке шақырылған жағдайда мемлекеттік білім беру кредитін өтеу мерзімді әскери қызмет өткеру кезеңіне, бірақ екі жылдан аспайтын мерзімге тоқтатыла тұрады, бұл ретте өтеу кестесі мемлекеттік білім беру кредитін өтеу мерзімін тоқтата тұру мерзіміне ұлғайта отырып түзетуге жатады.
Өтеу кестесін түзету үшін қарыз алушы операторға облыстың (республикалық маңызы бар қаланың немесе астананың) жергілікті әскери басқару органы басшысының қарыз алушыны мерзімді әскери қызметке шақыру туралы бұйрығымен қоса өтініш береді.
ЖЖОКБҰ қарыз алушыға академиялық демалыс берген кезде мемлекеттік білім беру кредитінің мерзімі кредиттік шартқа және қарыз алушы мен оператор арасындағы шарттарға тиісті қосымша келісімді ресімдей отырып, академиялық демалыс кезеңіне ұзартылады. Мұндай қарыз алушының мемлекеттік білім беру кредитінің қаражатын бөлу академиялық демалыс кезеңінде тоқтатылады және қарыз алушының оқуын қайта бастау туралы ЖЖОКБҰ бұйрығы шыққаннан кейін қайтадан басталады.
Қарыз алушыны басқа ЖЖОКБҰ-ға ауыстыру, оған академиялық демалыс беру, оқудан шығару не қарыз алушының ЖЖОКБҰ-мен байланысын жоғалту кезінде соңғысы бұл туралы операторға ЖЖОКБҰ-ның тиісті актісі жарияланған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде хабарлайды.
Оператор уәкілетті органға олардың арасында жасалған агенттік шартқа сәйкес мемлекеттік білім беру кредитін беру және орналастыру туралы ақпаратты береді.
Бұйрық 2024 жылғы 19 сәуірде күшіне енеді.
