Қазақстанда МӘМС-ке жеңілдіктер үшін мемлекет жарна төлейді. Бірақ жалақыдан олар тек кейбіреулерінде ұсталмайды, көбінесе мәртебе жұмыспен бірге жоғалады.
Қазақстандағы міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі (МӘМС) ел тұрғындарына емханаларда, ауруханаларда, сондай-ақ Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының (ӘМСҚ) жеткізушілері болып табылатын жекеменшік медициналық орталықтарда қызметтердің толық спектрін тегін алуға мүмкіндік береді.
Ол үшін міндетті медициналық сақтандыру жүйесіне қатысушылар үшін тиісті жарналар төленуі тиіс. Олар жалақысынан ұсталып, төлеушілердің өздері төлейді. Бірақ міндетті медициналық сақтандыру жүйесіне аударылатын жарналардың басым бөлігі азаматтардың 15 жеңілдік санатына мемлекеттен түседі.
ӘМСҚ сайтындағы мәліметтерге сәйкес, олардың ішінде:
жұмыс істемейтін жүкті әйелдер;
үш жасқа дейінгі балаларды тәрбиелеп отырған жұмыссыздар;
мүгедектігі бар бала күтімін жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;
бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасауды жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;
жұмыс істемейтін қандастар;
жұмыс істемейтін мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар;
тергеу изоляторларында ұсталатын адамдар, сондай-ақ үй қамағына алу түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған жұмыс істемейтін адамдар;
жүктілікке және босануға, жаңа туған балаларды асырап алуға және үш жасқа дейінгі балаларды күтуге байланысты демалыстағы адамдар;
жұмыссыз ретінде тіркелген адамдар;
қауіпсіздігі ең төмен мекемелерді қоспағанда, қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде сот үкімі бойынша жазасын өтеп жатқан адамдар;
балалар;
зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде Ұлы Отан соғысының ардагерлері;
«Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған көп балалы аналар, сондай-ақ 1 және 2-дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталғандар;
мүгедектігі бар адамдар;
колледждер мен жоғары оқу орындарында күндізгі бөлімде оқитын адамдар.
Жұмыс берушілер кімге төлем жасамайды
Алғашқы алты санаттағы және ішінара жетінші санаттағы (үй қамауындағы адамдар) жеңілдіктер үшін мемлекет жарналарды олар жұмыс істемесе ғана төлейтініне назар аударайық.
Яғни, олар жұмысқа орналасумен бірге жеңілдік мәртебесін жоғалтады, ал мұндай азаматтардың жалақысынан аударымдар ұсталып, жұмыс берушілер жарналарымен бірге ӘМСҚ-ға аударылады.
Бірақ соңғы бес санат бойынша, керісінше, мемлекет кез келген жағдайда төлейді.
Яғни, кәмелетке толмаған, зейнеткер, марапатталған көп балалы ана, мүгедектігі бар жан немесе студент ресми түрде жұмысқа тұрса, онда жұмыс беруші олардың жалақысынан міндетті медициналық сақтандыру жарнасын ұстамауы керек.
Алайда, кейбір жұмыс берушілер өз қызметкерлерінің осы бес жеңілдікті санаттың біріне жататынын білмейді және олар үшін жарна төлейді. Мұндай жағдайларда ақша компаниялардың шоттарына қайтарылады.
Міндетті медициналық сақтандыру бойынша жарналардың мөлшері қандай
Естеріңізге сала кетейік, қызметкерлерден жалақысынан 2% мөлшерінде, бірақ айына 17 мың теңгеден аспайтын міндетті медициналық сақтандыру жарналары ұсталады. Бұл ретте жұмыс беруші өз қаражаты есебінен қызметкердің кірісінің 3% (2024 жылы ең көбі 25,5 мың теңге) көлемінде міндетті медициналық сақтандыруға жарна төлейді. Тәуелсіз төлеушілер, яғни жұмыссыз және жәрдемақы алушылар қатарына қосылмағандар ең төменгі жалақының 5%-ын (ЕТЖ), ал жеке кәсіпкерлер ең төменгі жалақының 1,4%-ын төлейді.
Сонымен қатар, мемлекеттен ай сайынғы жарналар ағымдағы қаржы жылының екі жылының алдындағы орташа айлық жалақының 1,9% — на тең.
Бұл ретте, міндетті медициналық сақтандыру жүйесінде қаражатты дербес бөлу қарастырылмағанын еске саламыз.
Барлық жарналар мен аударымдар бір шотқа жиналады, пайдаланылмаған ақшаны қайтару мүмкін емес.
