Ментальдық бұзылыстары бар 20 бала мамандық алуда. Қазақстанда алғаш рет ақыл-ойы кем балалар мамандық алу мүмкіндігіне ие болды.
Елордадағы қоғамдық тамақтандыру және қызмет көрсету колледжінде екі топ ашылды. Мұнда кондитер, тігіншілер дайындалады. Балалар грантта оқып, шәкіртақы алады. Ал кейбіреулері қазірдің өзінде жұмыс істеп жатыр.
Асылбек Сәтинов Қоғамдық тамақтандыру және сервис колледжіне оқуға түскеніне бір айға жуықтады. Асылбек кондитер-аспаз мамандығында оқып жатыр. Жалпы білім беретін курстар жүріп жатса, бір айдан кейін арнайы курстар басталады. Жас жігітте Аспергер синдромы бар, ойлау мен сөйлеу қабілетінің сақталуымен аутизмнің жеңіл түрі бар. Асылбектің қарым-қатынас кезінде қиындықтары туындап жатады. Дегенмен, ерте түзету және үздіксіз білім беру тиімді болды. Асылбек білім алуды жақсы көреді. Мамандығын өз қалауы бойынша таңдағанын айтады.
Асылбек Сатинов, ерекше білім беруді қажет ететін студент:
– Маған орыс тілі, әдебиеті, дене шынықтыру пәндері ұнайды. Мен кондитер боламын. Бұл жұмысқа дейін мен қаймақ бәлішін, сұйық және жұмсақ қамырдан вафли пісіруді жақсы көретін едім, тіпті түрлі рецепттерді есіме түсірдім;
Асылбектің тобында 10 оқушы бар. Негізінен аутизм немесе Даун синдромы диагнозы бар жігіттер. Кондитерлермен қатар тігіншілер де бар. Елордалық қоғамдық тамақтандыру және қызмет көрсету колледжі – еліміздегі ақыл-ойы кем балаларды кәсіпке үйрететін бірден-бір оқу орны. Жобаны «Болашақ» корпоративтік қоры әкімдікпен бірлесіп бастады.
Динара Гаплан, «Болашақ» корпоративтік қоры Қамқоршылық кеңесінің төрағасы:
– Біз оқу үдерісін бастадық, онда 7,8,9-сыныптағы 34 оқушымен Халыққа қызмет көрсету және тағамтану колледжі базасында пилоттық тәжірибе жүргіздік. Біз жергілікті атқарушы органдарға психикалық ауытқуы бар балалардың мамандық алуға болатынын көрсеттік. Ал биылғы жылы әкімдік 20 грант бөлді, яғни аутизм және даун синдромымен ауыратындар алғаш рет кәдімгі колледжге білім алуға барды. Психикалық кемістігі бар балалардың оқу процесін ұйымдастыру ерекше көзқарасты қажет етеді, дейді Динара Гаплан. Мұғаліммен бірге тәрбиешілер сабақ барысында балалармен бірге сабақта да, үзіліс кезінде де қатысады. Ал сабақтан тыс уақытта мінез-құлық талдаушылары тьюторлар мен мұғалімдерге әдістемелік көмек көрсетеді. Олар әрбір оқушы үшін мінез-құлықты түзетудің жеке бағдарламасын әзірлейді.
Жанна Қалиева, «Болашақ» корпоративтік қорының мінез-құлық бағдарламасының супервайзері:
– Нашар сөйлейтін, мінез-құлық ерекшеліктері бар балалар бар. Сондықтан оларға ABA — қолданбалы мінез-құлық анализі қажет, оларға бұл көмектеседі. Бұл аутизмге және жүйке жүйесінің басқа ауруларына ең тиімді араласу болып табылады. Қазір біз колледжде білім алу әдістемесін бастаймыз.
Жанна Қалиеваның айтуынша, Қазақстанда мінез-құлықты қолданбалы талдау бойынша мамандар санаулы ғана. Ал кадрға деген қажеттілік жыл сайын артып келеді. «Болашақ» қорының мәліметінше Қазақстанда 40 мыңға жуық бала психикалық ауытқушылықпен ауырады. Білім министрлігінің мәліметінше, елімізде мұндай балаларға арналған 47 түзету мектебі бар. Олардың білімі мектеппен аяқталады.
Лаура Бутабаева, ҚР Парламенті Мәжілісінің инклюзивті және арнайы білім беру департаментінің директоры:
– Барлық колледждерде психикалық ауытқулары бар балалармен жұмыс істеу құзыреті жоқ. Сондықтан біз барлық 47 мектепті арнайы білім беру мәртебесіне көшіру жұмыстарын жүргізіп жатырмыз. Мұнда балалардың кәсіби дағдыларды меңгеруі үшін колледждерді ұйымдастыру тетіктерін қарастырып жатырмыз.
Ал Асылбек Сәтинов қазірдің өзінде жұмыс істеп жатыр. Аптасына үш рет сабақтан кейін бір жас жігіт отбасылық дәмханаға келеді. Мұнда ол аспаздың көмекшісі ретінде жұмыс істейді.
Станислав Шляхов, отбасылық мекемелер желісінің бренд-аспазы:
– Кондитерлік бизнеске қызығушылық жоғары. Шоколадпен жұмыс істегенді ұнатады, безендіруді ұнатады. Жалпы Асылбек өте зейінді жігіт. Тырысып жүреді. Ол бәрін жақсы жасайды, яғни кейбір бөлшектерге дейін назар аударып жүреді.
