Денсаулық сақтау министрлігі мектеп оқушыларына арналған жаңа ас мәзірін әзірледі
Ас мәзірі қант мөлшері аз компоттардан жылқы етіне дейін тұрады. Қазақстан мектептеріндегі тамақтанудың жаңа стандарты әдеттегі ас мәзірін түбегейлі өзгертуге уәде береді. Жобаны Денсаулық сақтау министрлігі тиісті мамандармен бірлесіп әзірлеген.
Нұрсая Эльбрусова, тілші:
— Стандартты ас мәзірін жасау кезінде құрамында холестерині аз майлы сүттің, ашытылған сүт өнімдерінің пайдасын ескеріп, көкөніс пен жеміс-жидек мөлшерін көбейттік. Сондай-ақ мектеп асханаларында ет, балық және көкөністерден жасалған, бірақ қант пен тұздың ең аз мөлшері бар тағамдар ұсынылады. Тәтті газдалған сусындардың орнына – хош иісті итмұрын сусыны, майлы соустардың орнына – жеңіл қаймақ беріледі. Мектеп оқушылары брокколи мен бұршақ салаттарын, жылқы мен сиыр етінен жасалған тағамдарды, пробиотиктері бар йогурттарды, тіпті жент сияқты дәстүрлі тағамдарды таңдай алады. Стандарттар Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсыныстарына негізделген.
Ақкүміс Салханова, Қазақстандағы ЮНИСЕФ-тің тамақтану жөніндегі ұлттық кеңесшісі:
— Біріншіден, бұл Қазақстанда жүргізіліп жатқан зерттеулердің деректері. Деректерге сәйкес, 6 мен 10 жас аралығындағы әрбір бесінші бала артық салмақ пен семіздіктен зардап шегеді. Бұл айтарлықтай жоғары көрсеткіштер, ал динамика біз үшін теріс сипат көрсетуде. Бұл жоғары таралуға құрамында қант, май және трансмайлары жоғары калориялы, аз қоректік тағамдарды тұтыну үлкен үлес қосатыны анық. Денсаулық сақтау министрлігі өткен жылдың соңында мектеп оқушыларының диетасын өзгерту қажет деп мәлімдеді. Мектептегі түскі астағы қант пен тұздың мөлшері қазірдің өзінде үш есеге төмендеген. Бұл семіздік, қант диабеті және жүрек ауруы сияқты аурулардың қаупін азайту үшін жасалады, дейді диетологтар.
Бағай Назарбаев, диетолог:
— Қантты айтатын болсақ, оның адам ағзасындағы тәуліктік мөлшері 4,5 миллиграмнан аспауы керек. Егер индикатор қалыптыдан жоғары болса, бұл ұйқы безінің бұзылуына әкелуі мүмкін. Бұл жағдайда ағзадағы қант мөлшері артып, қант диабетінің алғашқы белгілері пайда бола бастайды. Диетада қантты ғана емес, тұзды да нормадан асыруға жол берілмейді. Егер денеде тұз жеткіліксіз болса, бұл су балансының бұзылуына әкеледі. Бұлшықеттердің жиырылуы, нервтердің спазмы, буындар мен сіңірлердің қысылуы сияқты белгілер пайда болуы мүмкін.
Сонымен қатар Қазақ тағамтану академиясы ЮНИСЕФ-пен бірлесіп әзірлеген мектеп оқушыларының түскі астарының сапасын бақылау үшін арнайы онлайн-ресурс құрылды. Ол тағамдардағы ақуыздардың, майлардың және көмірсулардың құрамын тексеруге мүмкіндік береді. Бұл құрал аспазшылардан ата-аналарға дейін барлығына қол жетімді.
Ақкүміс Салханова, Қазақстандағы ЮНИСЕФ-тің тамақтану жөніндегі ұлттық кеңесшісі:
— Бұл интернет-ресурс тағамның құрамын енгізу арқылы мектептегі тамақтардағы, балабақшалардағы осы қоректік заттардың барлығын тексеруге болады. Мұны кез келген адам жасай алады: тамақтандыруды ұйымдастырушылар, мектеп қызметкерлері, жеткізушілер, ата-аналар және мектеп оқушылары. Бұл тексеруге, бақылауға және мәзір құруға арналған көмек. Сонымен қатар мектептерде ата-аналардан құрылған тексеру комиссиялары бар. Олар өнімдер мен ыдыс-аяқтардың стандарттарға сәйкестігіне көз жеткізу үшін олардың сапасын тексереді.
Анаргүл Өтепбергенова, бракераждық комиссиясының мүшесі:
— Біз айына екі рет, кейде 3-4 рет, яғни апта сайын тексереміз. Бірақ кейбір пікірлер ата-аналардан келеді. Біз ата-аналар комитеті чатының мүшесіміз, егер теріс пікірлер болса, дереу барып тексереміз. Алдымен граммдарын тексереміз, содан кейін дәмін тексереміз. Біз компот пен желе тым тәтті немесе тым дәмсіз екенін тексереміз. Сондай-ақ ыстық тамақтағы тұзға қатысты біз мұның бәрін тексереміз. Жаңа стандарттар әлі де қарастырылуда. Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше бұл стандарттарды іске асыру ақпан айының басына жоспарланған.
