Астанада өтіп жатқан дзюдодан Паралимпиадалық әлем чемпионатында 2020 жылғы әзірбайжандық чемпион Шахана Гаджиеваның көзі көреді деп танылып, жарыстан шеттетілді. 13-15 мамыр аралығында Астанадағы Жақсылық Үшкемпіров атындағы Жекпе-жек сарайында дзюдодан Паралимпиадалық әлем чемпионаты өтуде. Жарыс алдындағы біліктілік рәсімі кезінде оқыс оқиға орын алды. 2020 жылғы Токио Паралимпиада ойындарының әзірбайжандық чемпионы (Жапония) Шахана Гаджиева сынақтан сүрінбей өтіп, көзі көретін болып танылды. Сол үшін оған J2 санатындағы дзюдодан паралимпиадаға қатысуға тыйым салынды. «Оның жарыстан шеттетіліп, көретін деп танылуына келетін болсақ, бұл аздап қате, өйткені ол нашар көретін спортшы болып қала береді. Иә, ол көретін, бірақ нашар көретін спортшылар (J2) сыныбында жарысқа қатысқандықтан көрмейтін болды. Бірақ бүгінгі күніспортшының статусы расталды. Парадзюдо бойынша классификаторлар – офтальмологтар. Бүгінде олар берілген деректер спортшының дзюдодан паралимпиадаға қатысуы үшін жеткіліксіз екеніне сенімді. Шартты түрде көру қабілеті 10 пайыздан аспау керек – оның көру қабілеті 11 пайызды құрайды», — деді классификатор. Бұқаралық ақпарат құралдары оқиғаға байланысты Шахана Гаджиеваны алаяқтық жасады деп айыптап, өмір бойына құқығынан айыру туралы ақпарат тарады. Алайда Нұрсұлтан Еникеев санаттардың өзгеруіне байланысты спортшының өмір бойына спорттан шеттетілуі екіталай екенін айтты — кейін ол қайтадан медициналық тексеруден өтіп, санатын растай алады. «Ол көру қабілеті нашар болып қала береді, бірақ Паралимпиада жарыстарынан өмір бойына шеттетілетіні туралы айту дұрыс емес, өйткені оның көру қабілеті нашарласа, ол қайтадан оралуы мүмкін, ол әртүрлі жағдайларда қайтадан жіктелуден өтуді сұрай алады, жаңа медициналық құжаттарды ұсына алады, диагноз нашарлағанын немесе қандай да бір асқынулардың пайда болғанын көрсетіп, бұл жерде тағы да классификациядан өтуі мүмкін. БАҚ-та тараған ақпарат тым әсіреленген ақпарат, бұл олай емес», — деп қосты ол. Паралимпиадалық спортта мұндай жағдайлар қаншалықты жиі кездеседі және бұл спортшыларға қалай әсер етеді деген сұраққа Нұрсұлтан Еникеев мұндай өзгерістер жиі болатынын, спортшылар мен жаттықтырушылар жаңашылдықты ауыр қабылдайтынын, өйткені бұл олардың мансабына қатты әсер ететінін айтты. «Бұл өте жиі орын алады, бұл үлкен мәселе. Спортшылар мұнымен әрқашан келіспейді, олар төменгі сыныпты қалап тұрады. Жаттықтырушылар мен спортшылар шағымданып, сыныптарын қайта қарауды сұрайды. Бірақ дәл осы жағдайға байланысты, бұл жерде көру қабылеті нашар және жақсы жаққа өзгеруі мүмкін. Бірақ басқа жағдайларда олар өзгеруі мүмкін. Көбінесе класс 2 жылға, 4 жылға, кейде бір жылға беріледі, тіпті спортшы қазір жарыса алатындай бір жарысқа да беріледі, бірақ келесі классификацияға ол қандай да бір құжаттарды әкелу керек, өйткені классификация диагнозды нақтылау үшін емес, спортшының көру қабілеті нашар екенін дәлелдеу және растайтын құжаттарды қоса беру үшін керек», — деп жауап берді Еникеев. Парадзюдодан спортшылар J1 немесе J2 категорияларына бөлінеді. J1 санаты J1 класына мүлдем соқыр немесе қосымша бейімделусіз жарыстарға қатысу үшін жеткіліксіз көру қабілеті төмен спортшылар кіреді. Көру өткірлігі жоқ немесе өте төмен (2,6 logMAR-тан аз, бұл толық соқырлыққа сәйкес келеді). Спортшылар жарықты немесе заттардың пішінін ажырата алмауы мүмкін. Қазақстандық Ерғали Шәмей сияқты J1 спортшылары матчты міндетті ұстаумен (кумиката) бастап, ең алдымен сенсорлық пен естуге сүйенетін жағдайларда жарысады. J2 санаты J2 сыныбына көру өткірлігі немесе көру аймағы шектеулі, бірақ жарыста аздаған көру қабілетін пайдалана алатын ішінара көру қабілеті бұзылған спортшылар кіреді. Көру өткірлігі 2,6-дан 1,5 logMAR-қа дейін (бинулярлық көру кезінде көру өрісі 60 градустан аз). Спортшылар фигураларды, қозғалыстарды немесе заттарды белгілі бір қашықтықта, бірақ шектеулермен ажырата алады. Ережелер татамиде навигацияға қатысты қатал емес, өйткені J2 спортшылары ішінара көру қабілетіне сене алады.
J2 санатындағы спортшыға мысал ретінде 2024 жылы Парижде өткен Паралимпиада ойындарының чемпионы атанған қазақстандық парадзюдошы Ақмарал Науатбекті (48 келіге дейін) алуға болады. Ойындардың финалында ол француз С. Андрин Мартинді иппонмен жеңіп, парадзюдодан алтын алған тұңғыш қазақ әйелі атанды. Екі күндік жарыста Қазақстан құрамасы пара дзюдодан әлем чемпионатында жеке есепте 9 медаль жеңіп алды: 2 алтын, 2 күміс және 5 қола. Жалпы медальдар есебінде Қазақстан төртінші орын алды. Алтын медальдар • Бексұлтан Құлмұрза ерлер арасында J2 категориясында 81 келіге дейінгі салмақта финалда жерлесі Ғалымжан Смағұлұлын жеңіп, алтынға қол жеткізді; • J2 ерлер арасында 95 келіден жоғары салмақ дәрежесінде Жұрқамырза Шұқырбеков алтын жеңіп алды. Күміс медальдар • Ғалымжан Смағұлұлы ерлер арасында J2 категориясында 81 келіге дейінгі салмақта Бексұлтан Құлмұрзеден жеңіліп, күміс алды; • Әйелдер арасында J2 -70 келі салмақ дәрежесінде Аяла Мереке күміске қол жеткізді. Қола медальдар • Ерғали Шәмей 81 келіге дейінгі J1 санатындағы ерлер арасында қола жүлдені жеңіп алды; • J1 санатындағы әйелдер арасында 46 келіге дейінгі салмақта Айназ Құралова қола жүлдені жеңіп алды; • 60 келіге дейінгі әйелдер арасында J2 категориясында Диана Федосова қола жүлдені жеңіп алды; • 95 келіден жоғары ерлер арасында J1 категориясында Бағланбек Оңалбек қола жүлдеге ие болды; • Ерлан Өтепов J1 ерлер арасында 95 келіден жоғары салмақ дәрежесінде де қола жүлдегер атанды. • Үшінші күні командалық жарыстар өтіп, онда Қазақстанның ерлер және әйелдер құрамалары жеңіске жетті. • Қазақстанның ерлер құрамасы Моңғолия (4:1), Грузия (4:2) құрамаларын жеңіп, финалда Бразилия құрамасын жеңіп, өз кезегінде әйелдер құрамасы Түркия (4:3), Өзбекстан (4:3) және Үндістан (4:0) құрамаларын жеңіп, Бразилия құрамасынан ғана ұтылып, Қазақстан әйелдер құрамасының бұл жеңілісі әлемдік рейтингке әсер еткен жоқ, әйелдер құрамасы әлем чемпионы болды.
