Білім министрлігі 2024 жылғы 28 мамырдағы бұйрығымен Мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру және қосымша білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізді.
Атап айтқанда мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің үлгілік қағидаларында мемлекеттік мектепке дейінгі ұйымдарға және орналастырылған мемлекеттік білім беру тапсырысы бар жекеменшік мектепке дейінгі ұйымдарға оқушыларды қабылдау бірыңғай есепке алу деректер базасы, басымдық тәртібі және ақпараттандыру объектілері арқылы жолдамалар беру арқылы жүзеге асырылатыны нақтыланады.
Орта білім беру ұйымдары (бастауыш, негізгі орта және жалпы орта) қызметінің үлгілік қағидалары «желі мектептері» жаңа тұжырымдамасымен толықтырылды — бұл орналасқан жеріне қарамастан, бірыңғай мамандандырылған жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын орта білім беру ұйымдары.
Сонымен бірге лицей келесі құрылым бойынша жалпы білім беретін мектептің 5-11 (12) сыныптары негізінде ұйымдастырылатыны нақтыланады:
• негізгі орта білім берудің деңгейі (негізгі мектептің 5-9 (10) сыныптары) негізгі және қосымша жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеру негізінде оқушының жеке тұлғасын дамыту және қалыптастыру үшін жағдайларды қамтамасыз етеді; негізгі дайындықпен қатар студентке профильдік дайындықты қамтамасыз ететін мектеп;
• жалпы орта білім деңгейі (орта мектептің 10-11 (12) сыныптары) бейіндік оқу бағдарламаларын меңгеру негізінде білім алушының жалпы білім беретін даярлығын аяқтауды қамтамасыз етеді.
Жаңа басылым халықаралық мектептердің қызметіне қатысты ережелерді де белгілейді.
Осылайша халықаралық мектептің басты мақсаты – жеке тұлғаның интеллектуалдық, физикалық және әлеуметтік дамуына ықпал ететін, жаһандық ойлауға қабілетті, қазіргі қоғамдағы өзгерістерге оңай бейімделетін, қоғамның дамуына конструктивті үлес қоса алатын, үйлесімді және болашағы зор білім беру болып табылады делінген.
Халықаралық мектептің қызметі келесі принциптерге негізделеді:
• мектептің білім беру бағдарламасын интернационалдандыру – оқу-тәрбие үдерісін оқушылардың бойында патриоттық сананы қалыптастыруға, Қазақстан Республикасының Конституциясына, республика заңдарына құрметпен қарауға, өз халқының мәдениетіне құрметпен қарауға, мәдениетаралық түсіністікке және төзімділікке тәрбиелеуге бағыттау;
• интеграция – мектептің халықаралық білім қоғамдастығына толыққанды мүшелігі, мектеп түлектеріне халықаралық мектепті бітіргені туралы құжат алу мүмкіндігін беру, халықаралық деңгейдегі мұғалімді қалыптастыру;
• академиялық еркіндік – мектептегі білім беру құрылымын (деңгейлерін) таңдаудағы, білім беру бағдарламаларын әзірлеу мен жүзеге асырудағы дербестік, оқу қызметін жүзеге асырудың нысандары мен әдістері; дербестік және өзін-өзі басқару, қаржылық, экономикалық, әкімшілік басқарудағы дербестік;
• автономия және өзін-өзі басқару – қаржылық, экономикалық, әкімшілік басқарудағы дербестік;
• ашықтық пен транспаренттілік – мектеп халықаралық бакалавриат ұйымының білім беру бағдарламаларының халықаралық рұқсатынан немесе халықаралық институционалдық аккредитациядан өтуі, мектептің халықаралық білім беру ұйымдарына мүшелігі, қызметтің барлық салаларында ақпараттық ашықтықты қамтамасыз ету;
• әлеуметтік жауапкершілік – мектеп түлектеріне Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарына түсу кезінде білім беру гранттарын алу конкурсына қатысуға мүмкіндік беретін білім деңгейін қамтамасыз ету.
Халықаралық мектеп өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, республика заңнамасын, Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын, құрылтайшының (құрылтайшылардың) жергілікті құжаттарын, осы Үлгілік ережені, мектептің Жарғысын басшылыққа алады.
Халықаралық мектеп білім беруді дамыту және жетілдіру мақсатында кешендер құрады, мекемелердің, кәсіпорындардың және қоғамдық ұйымдардың, соның ішінде халықаралық ұйымдардың қатысуымен бірлестіктер, одақтар және басқа да бірлестіктер құруға және олардың қызметіне қатысады, білім беруді руді дамыту және жетілдіру мақсатында студенттер мен мұғалімдердің қатысуын қамтамасыз етеді. Білім алушылардың Қазақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық және мәдени өміріне ат салысуын қамтамасыз етеді.
Халықаралық мектептегі тәрбие жұмысының жүйесі патриотизмді қалыптастыруға, қазақ халқының тарихына, мәдениетіне, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрпына құрметпен қарауға, азаматтыққа, жоғары адамгершілік пен әдептілікке тәрбиелеуге, сонымен қатар функционалдық сауаттылықты, жан-жақты білімді, студенттер мен оқушылардың қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуға бағытталған.
Бұл ретте ереже халықаралық мектеп типтік оқу жоспары мен оқу-тәрбие жұмысының жоспарын уәкілетті білім беру органымен келісу керек деген тармақпен толықтырылған.
Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидалары да бірқатар тармақтардың редакциясын өзгертті.
Осылайша ТжКБ білім беру бағдарламаларының мазмұны мыналарды қамтамасыз етеді деп айтылады:
білікті жұмысшыларды дайындауда:
• жалпы білім беретін, жалпы гуманитарлық, жалпы экономикалық, жалпы кәсіптік, арнайы пәндерді оқу немесе жалпы білім беретін пәндер модулін, міндетті, негізгі және кәсіптік модульдерді оқу;
• зертханалық және практикалық жаттығуларды орындау;
• өндірістік оқудан және кәсіби тәжірибеден өту;
• аралық және қорытынды аттестациядан өту;
орта буын мамандарын даярлау кезінде:
• жалпы білім беретін, жалпы гуманитарлық, әлеуметтік-экономикалық, жалпы кәсіптік, арнайы пәндерді оқу немесе жалпы білім беретін пәндер модулін, міндетті, негізгі және кәсіптік модульдерді оқу;
• зертханалық және практикалық жаттығуларды орындау;
• өндірістік оқудан және кәсіби тәжірибеден өту;
• оқу жоспарында және жұмыс жоспарында өзгеше көзделмесе, курстық және дипломдық (жазбаша немесе практикалық) жұмыстарды орындау;
• аралық және қорытынды аттестациядан өту.
Оқыту ұзақтығы бағдарламалардың күрделілігіне және тағайындалған біліктілік деңгейіне байланысты және техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік білім беру стандартымен белгіленеді.
Жалпы орта білімі бар азаматтарға арналған ТжКБ білім беру бағдарламалары жалпы кәсіптік, әлеуметтік-экономикалық және арнайы пәндерді оқуды және таңдаған мамандық бойынша болашақ кәсіптік қызметті айқындайтын оқу-өндірістік жұмыстарды жүзеге асыруды көздейді.
ТжКБ білім беру бағдарламалары теориялық және өндірістік оқу бағдарламалары мен кәсіптік практикадан тұрады.
Дуальді оқытуды пайдаланатын техникалық және кәсіптік білім берудің білім беру бағдарламалары білім беру ұйымдарында теориялық оқытуды және кәсіптік практика түрінде өндірістік оқытуды, оқу уақытының кемінде 60%-ын жалпы кәсіптік, арнайы пәндер немесе негізгі, кәсіби модульдерді қамтиды.
Жалпы білім беретін пәндер бойынша (қазақ тілі мен әдебиеті – қазақ тілінде оқытпайтын топтарда, орыс тілі мен әдебиеті – орыс тілінде оқытатын топтарда, шет тілі, информатика) сабақтарды өткізу кезінде, дене шынықтыру), жалпы гуманитарлық, жалпы кәсіптік және арнайы пәндер немесе модульдер бойынша зертханалық жұмыстар мен практикалық сабақтар, сондай-ақ шеберханаларда (зертханаларда, оқу орындарында, оқу полигондарында және оқу шаруашылықтарында) өндірістік оқыту сабақтары, оқу топтары жоқ 15 адамнан астам кіші топтарға бөлінеді.
Ерекше білім беру қажеттілігі бар тұлғалар үшін өндірістік оқытуды шеберханаларда (зертханаларда, оқу ұйымдарында, оқу полигондарында және оқу шаруашылықтарында) және практикалық сабақтарда өткізу кезінде оқу топтары 8 адамнан аспайтын кіші топтарға бөлінеді.
ТжКБ ұйымдарында қорытынды аттестаттаудан өткен білім алушыларға мемлекеттік білім туралы құжат беріледі.
Мемлекеттік білім беру құжаттарын білім беру бағдарламаларының тізіліміне енгізілген ТжКБ білім беру бағдарламалары бойынша білім беру қызметімен айналысуға лицензиясы бар және мемлекеттік аттестациядан өткен ТжКБ білім беру ұйымдары береді.
Орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларында оқытудың ұзақтығы бағдарламалардың күрделілігіне және тағайындалған біліктілік деңгейіне байланысты екендігі түсіндіріледі және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік білім беру стандартында айқындалады.
Жалпы орта білімі бар азаматтарға арналған ТжКБ білім беру бағдарламалары жалпы кәсіптік, әлеуметтік-экономикалық және арнайы пәндерді оқуды және таңдаған мамандық бойынша болашақ кәсіптік қызметті айқындайтын оқу-өндірістік жұмыстарды жүзеге асыруды көздейді.
Білім беру бағдарламалық құралдары теориялық және өндірістік оқыту бағдарламалары мен кәсіби тәжірибеден тұрады.
Кәсiпорындарда (ұйымдарда) өндiрiстiк оқу және кәсiптiк практикадан өту кезеңiнде студенттi жазатайым оқиғалардан сақтандыру ақылы қызмет көрсетуден алған табысы есебiнен ерiктi негiзде жүзеге асырылады.
Дуальді оқытуды пайдаланатын техникалық және кәсіптік білім берудің білім беру бағдарламалары білім беру ұйымдарында теориялық оқытуды және кәсіптік практика нысанында кәсіптік практика нысанында кәсіптік оқытуды, жалпы кәсіптік, негізгі, кәсіби модульдер, арнайы пәндер немесе оқу уақытының кемінде алпыс пайызын қамтамасыз етеді.
Жалпы білім беретін пәндер бойынша (қазақ тілі мен әдебиеті – қазақ тілінде оқытатын топтарда, орыс тілі мен әдебиеті – орыс тілінде оқытатын топтарда, шет тілі, информатика, дене шынықтыру) сабақтарды өткізу кезінде жалпы гуманитарлық, жалпы кәсіптік және арнайы пәндер және (немесе) модульдер бойынша зертханалық жұмыстар мен практикалық сабақтар, сондай-ақ шеберханаларда (зертханаларда, оқу ұйымдарында, полигондарда және оқу шаруашылықтарында) оқу топтарындағы өндірістік оқыту сабақтары
сондай-ақ 15 адамнан аспайтын кіші топтарға бөлінеді.
Ерекше білім беру қажеттілігі бар тұлғалар үшін өндірістік оқытуды шеберханаларда (зертханаларда, оқу ұйымдарында, оқу полигондарында және оқу шаруашылықтарында) және практикалық сабақтарда өткізу кезінде оқу топтары 8 адамнан аспайтын кіші топтарға бөлінеді.
Бұйрық 2024 жылғы 15 маусымда күшіне енеді.
