Атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) зейнетақы, жәрдемақы және еңбекке қабілетті мүшелерінің жалақысы кіретін табысы төмен отбасыларға төленеді. Бірақ егер біреу кетуге мәжбүр болса, не істеу керек? АӘК алушыларды жұмысқа орналастыру ережелері туралы Нұрфин журналистері білді.
Атаулы әлеуметтік көмекке жан басына шаққандағы орташа табысы өңірлік ең төменгі күнкөріс деңгейінің немесе кедейлік шегінің 70% — ынан төмен болатын табысы аз отбасылар сене алады.
Кедейлік шегінен төмен тұратын отбасыларға көмек
«Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» Заңға сәйкес әрбір өңір үшін жан басына шаққандағы ең төмен күнкөріс деңгейін және кедейлік шегін жергілікті атқарушы органдар тоқсан сайын есептейді.
Мысалы, Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша 2021 жылғы маусымда Қазақстан бойынша орташа ең төменгі күнкөріс деңгейі 38 779 теңгені құрады. Бұл сан белгілі бір өнімдер жиынтығының құны мен қажетті ақылы қызметтерге тиесілі үлестен тұрады.
Ең төменгі күнкөріс деңгейінің осындай мөлшерінде кедейлік шегі 27 145 теңгеге тең.
Ал отбасының әрбір мүшесіне атаулы әлеуметтік көмектің мөлшері кедейлік шегі мен отбасының жан басына шаққандағы табысы арасындағы айырмаға тең. Яғни АӘК көмегімен отбасының жан басына шаққандағы табысы кедейлік шегі деңгейіне дейін толықтырылады.
Айтпақшы, егер отбасында еңбекке жарамсыз мүшелер көп болса, отбасының жан басына шаққандағы табысы аз болуы мүмкін. Мысалы, көп балалы отбасылар болуы мүмкін.
Жұмысқа орналастыру-АӘК тағайындаудың міндетті шарты
АӘК тағайындау кезінде барлық еңбекке қабілетті отбасы мүшелерінің жұмысқа орналасуы міндетті шарт болып табылады.
Егер атаулы әлеуметтік көмекке үміткердің тұрақты жұмысы болса, бірақ оның жалақысы және құрамына зейнетақы, жәрдемақы, декреттік төлемдер және т.б. кіретін отбасының басқа да табыстары отбасының әрбір мүшесін кедейлік шегінің сомасымен қамтамасыз ету үшін әлі де жеткіліксіз болса, онда АӘК тағайындалады.
Ал егер атаулы әлеуметтік көмекке еңбекке қабілетті үміткердің тұрақты жұмысы болмаса, ол оны жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысуға тиіс. Яғни, ол белсенді жұмыс іздеп, тұрғылықты жері бойынша жұмыспен қамту орталығының ұсыныстарына жауап беруі керек.
Егер отбасының еңбекке қабілетті мүшесі жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысудан бас тартса, онда мұндай отбасына АӘК тағайындалмайды.
Жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына мынадай кәмелетке толған азаматтар қатыса алмайды:
бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар;
күндізгі оқу бөлімінің студенттері;
екі айдан астам еңбекке уақытша жарамсыздық мерзімі белгіленуі мүмкін аурулары бар адамдар;
үш жасқа дейінгі баланы, мүгедектігі бар баланы, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарды, бөгде адамның күтіміне және көмегіне мұқтаж сексен жастан асқан қарттарды бағып-күтуді жүзеге асыратын адамдар.
Жұмыстан босатылған АӘК алушылар не істеу керек
Жұмысқа орналасқан атаулы әлеуметтік көмек алушы жұмыстан босатылуы мүмкін және қандай да бір себептермен жұмыстан шығуы мүмкін. Бұл жағдайда отбасына не істеу керек, деп жауап берді СҚО бойынша Мемлекеттік қызмет істері агенттігі департаментінің Мемлекеттік қызметтер басқармасында.
Атап айтқанда, ведомствода атаулы әлеуметтік көмек алушыдан өздеріне келіп түскен сұраққа жауап беріп, бізбен осы ақпаратпен бөлісті.
«Отбасында күйеуі жалғыз жұмыс істеді. Мен АӘК аламын, үй шаруасындағы әйел, әр тоқсан сайын жалақы туралы анықтама аламын. Ағымдағы жылдың маусым айынан бастап жұбайы ресми түрде жұмыс істемейді, жұмыстан кетті. Енді маған атаулы әлеуметтік көмек беріле ме?»- деп сұрайды АӘК алушы.
Сұраққа жауап ретінде, атаулы әлеуметтік көмекті есептеудің жоғарыда аталған ережелерінен басқа, АӘК тағайындау үшін отбасының өткен тоқсандағы табысы ескерілетіні көрсетілді.
Табысты растау үшін жалақы туралы анықтама беру қажет емес, сәйкестендіру үшін жеке куәлікті көрсету жеткілікті. Жұмыспен қамту орталығының мамандары табыстар жөніндегі барлық деректерді «Е-халық» ақпараттық жүйесі бойынша алатын болады.
АӘК тағайындау кезінде тұрақты жұмысы жоқ еңбекке қабілетті отбасы мүшелерімен міндетті түрде әлеуметтік келісімшарт жасалады, онда отбасының өмірлік қиын жағдайдан шығуы үшін қолдау шаралары, оның ішінде жұмысқа орналасу шарттары жазылады.
Тұрақты жұмыстан босатылған жағдайда АӘК алушы әлеуметтік қолдау шараларын алу үшін тұрғылықты жері бойынша халықты жұмыспен қамту орталығына жүгінуі қаже
Отбасының еңбекке қабілетті мүшесі әлеуметтік келісімшарт жасасудан бас тартқан жағдайда, атаулы әлеуметтік көмек бүкіл отбасына тоқтатылады.
